เชื่อว่าเป็นคำถามที่คงมาให้เห็นได้เรื่อย ๆ “ชาร์จ iPhone ไปใช้ไปด้วยเป็นอะไรมั้ย?” “ชาร์จโน้ตบุ๊กไปด้วยใช้ไปด้วยมันจะพังเร็วหรือเปล่า?” หากใครที่กำลังสงสัย หรือมีใครถามคุณด้วยคำถามทำนองเหล่านี้ละก็ โยนลิงก์ของบทความนี้ให้อ่านได้เลยครับ ถึงบางอ้ออย่างแน่นอน
อันดับแรกก็ต้องมาทำความเข้าใจก่อนว่า ปัจจุบันอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ส่วนใหญ่ใช้แบตเตอรีชนิด ลิเธียมไอออน (Li-ion) และลิเธียมพอลิเมอร์ (LiPo) ซึ่งโดยส่วนมากแล้วอุปกรณ์เหล่านี้ไม่ว่าจะเป็นสมาร์ตโฟน แล็ปท็อป หรือแท็บเล็ตต่างถูกออกแบบมาให้ตัดชาร์จเข้าแบตเตอรีเมื่อแบตเตอรีมีไฟเต็ม 100% นั่นหมายความว่า เมื่อเราชาร์จอุปกรณ์เหล่านี้จนแบตเตอรีเต็ม 100% แล้ว ตัวเครื่องจะเปลี่ยนไปรับกระแสไฟจากอแดปเตอร์แทน ระหว่างนี้จะไม่มีการจ่ายไฟเข้าแบตเตอรีเกิดขึ้นเลย แต่ถ้าระหว่างที่ใช้ ๆ ไปแล้วแบตเตอรีเกิดลดลง อแดปเตอร์จะจ่ายไฟเข้าแบตเตอรีอีกครั้ง
สัญลักษณ์แสดงว่าแบตเตอรีชาร์จเต็มแล้ว ใช้ไฟจากอแดปเตอร์แทน
ปัญหาความร้อนคือสิ่งที่ต้องระวังมากกว่า
การใช้งานสมาร์ตโฟนหรือแล็ปท็อปและชาร์จไปด้วย สิ่งที่ต้องระวังมากกว่าคือเรื่องของความร้อน แล้วทำไมความร้อนถึงทำให้แบตเตอรีเสื่อมเร็ว? แบตเตอรีเป็นอุปกรณ์ทางไฟฟ้าที่แปลงเคมีเป็นพลังงาน ตามทฤษฎีแล้ว ปฏิกิริยาทางเคมีจะขับเคลื่อนด้วยแรงดันไฟฟ้าและความร้อน ยิ่งมีความร้อนมาก ยิ่งทำให้ปฏิกิริยาทางเคมีเกิดเร็วขึ้น จริง ๆ อุณหภูมิที่เพิ่มขึ้นก็สามารถช่วยเพิ่มประสิทธิภาพได้ แต่ในทางกลับกัน มันก็ทำให้เกิดเกิดปฏิกิริยาเคมีที่ไม่พึงประสงค์ โดยความร้อนที่มากเกินไปทำให้ของเหลวซึ่งเป็นเคมีภายในแบตเตอรีระเหยเร็วขึ้น ทำให้โครงสร้างแบตเตอรีเกิดความเสียหายได้ อันเป็นผลทำให้แบตเสื่อมเร็วนั่นเอง
ถ้าเป็นสมัยก่อนเรามักจะได้ยินคำกล่าวว่า “ถ้าชาร์จคอมไปด้วยใช้ไปด้วยให้ถอดแบตเตอรีออก” ซึ่งเป็นคำกล่าวที่ถูกต้องเพราะจะทำให้ความร้อนที่เกิดขึ้นไม่ไปกระทบกับแบตเตอรี แต่โน้ตบุ๊กและสมาร์ตโฟนสมัยนี้มันถอดไม่ได้แล้วนี่สิ
สรุป: ไม่ต้องห่วงว่าการชาร์จแบตเตอรีไปด้วย ใช้งานไปด้วยจะทำให้แบตเตอรีเสื่อมเร็วขึ้น ตราบใดที่ยังไม่เกิดความร้อนที่มากเกินไป โดย Apple ได้ให้คำแนะนำช่วงอุณหภูมิที่เหมาะสมในการใช้งาน iPhone และ Mac เอาไว้ดังนี้
- iPhone iPad iPod และ Apple Watch: ไม่ต่ำกว่า 0 องศาเซลเซียส และไม่เกิน 35 องศาเซลเซียส (ประเทศไทยนี่นิดๆ หน่อยๆ ก็เกิน 35 องศาแล้วนะ)
- MacBook: ไม่ต่ำกว่า 10 องศาเซลเซียส และไม่เกิน 35 องศาเซลเซียส
แบบนี้ชาร์จแบตเตอรีไปด้วยใช้ไปด้วยตลอดเวลาก็ดีกว่ารึเปล่า เพราะแบตเตอรี Li-ion และ LiPo จะนับตาม Cycle?
แบตเตอรีชนิด Li-ion และ LiPo จะมีอายุการใช้งานประมาณ 500-1,000 cycle แล้วแต่ชนิดของแบตเตอรี ซึ่งต้องหาข้อมูลตามชนิดของอุปกรณ์ที่ใช้ โดย Cycle นั้นหมายความว่า “หนึ่งรอบการชาร์จเต็ม 100%” เช่นชาร์จแบตเตอรีจาก 0-100% = 1 cycle แต่หากชาร์จจาก 50-100% = 0.5 cycle หรือครึ่งรอบเท่านั้น
การที่เราชาร์จอุปกรณ์ไว้ตลอดเวลาเลยก็ไม่ใช่เรื่องที่ดีเท่าไหร่นัก โดยเฉพาะการเก็บความจุแบตเตอรีไว้ให้เต็มตลอดเวลา หรือการปล่อยให้แบตเตอรีหมดเกลี้ยงยิ่งเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำ อย่างน้อยควรปล่อยให้แบตเตอรีลดเหลือราว 30-50% บ้างเพื่อให้ประจุไฟฟ้าเกิดการใช้งาน ลดความเสื่อมที่เกิดขึ้นได้ช้าลง โดย Apple ให้ข้อมูลว่า หากเราจำเป็นต้องเก็บอุปกรณ์นาน ๆ (ไม่ได้นำมาใช้เป็นระยะเวลา 6 เดือน) ควรปล่อยให้อุปกรณ์มีแบตเตอรีประมาณ 50% จะดีที่สุด
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส