เมื่อค่ำคืนของวันที่ 20 พฤศจิกายนที่ผ่านมา ถือได้ว่าเป็นการเปิดฉากฟุตบอลโลก 2022 ที่ประเทศกาตาร์เป็นเจ้าภาพอย่างเป็นทางการ โดยพิธีเปิดเริ่มต้นขึ้นในช่วงเวลา 21.30 น. ที่จัดขึ้น ณ สนาม อัล เบย์ต สเตเดียม (Al Bayt Stadium) เมืองอัลคอร์ (Al Khor) ซึ่งตลอดความยาวราว ๆ 30 นาทีของพิธีเปิดล้วนเต็มไปด้วยไฮไลต์ที่น่าสนใจ ที่กาตาร์ในฐานะเจ้าภาพได้นำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับวัฒนธรรมของตนเอง และนำเอาวัฒนธรรมจากโลกภายนอกมาผสมผสาน สู่สายตาของผู้ชมในสนามความจุ 60,000 ที่นั่ง และผู้ชมจากทั่วโลก
ตั้งแต่การย้อนอดีตความประทับใจของฟุตบอลโลกในอดีต ด้วยการรวมเพลงประจำการแข่งขัน และมาสคอตของการแข่งขันฟุตบอลโลกที่เคยจัดขึ้นในอดีตมาเรียกความทรงจำของแฟนบอล หรือแม้แต่การปรากฏตัวของคนดังระดับโลก ทั้ง จองกุก (Jung Kook) สมาชิกวง K-Pop ระดับโลกอย่าง BTS ที่มาร่วมโชว์ร้องเพลง “Dreamer” เพลง Original Soundtrack ประจำการแข่งขันฟุตบอลโลกครั้งนี้ร่วมกับ ฟาฮัด อัล คูไบซี (Fahad Al Kubaisi) ศิลปินดังของกาตาร์
แต่ที่เรียกว่าเป็นไฮไลต์ที่เซอร์ไพรส์ที่สุดในพิธีเปิด คงหนีไม่พ้นการปรากฏตัวของ มอร์แกน ฟรีแมน (Morgan Freeman) ดารารุ่นใหญ่เจ้าของรางวัลออสการ์ ที่ปรากฏตัวบนเวทีร่วมกับ กานิม อัล มุฟตาห์ (Ghanim Al Muftah) ยูทูบเบอร์และเยาวชนต้นแบบชาวกาตาร์ วัย 20 ปี ผู้พิการจากภาวะกระดูกสันหลังส่วนล่างบกพร่อง (Caudal regression syndrome – CRS) ที่มีชื่อเสียงด้านการเป็นต้นแบบของเยาวชนและคนพิการทั่วประเทศ และเคยเป็น Speaker บนเวที TED Talks ในปี 2018 ในฐานะทูตประจำการแข่งขัน FIFA World Cup ในครั้งนี้
โดยทั้งคู่ได้ปรากฏตัวในการแสดงที่มีชื่อว่า ‘The Calling’ ซึ่งเป็นสุนทรพจน์ที่ทั้งคู่ร่วมกันนั่งสนทนาด้วยท่าทีเรียบง่ายเกี่ยวกับเรื่องราวของความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของมนุษยชาติ ที่เชื่อมโยงกันด้วยกีฬาฟุตบอล ซึ่งดารารุ่นใหญ่ วัย 85 ปี ได้กล่าวด้วยน้ำเสียงอันทรงพลังในแบบที่คุ้นเคย ส่วนมุฟตาห์ ได้ท่องคำโองการจากคัมภีร์อัลกุรอาน และกล่าวเน้นย้ำสารนี้ว่า เราสามารถอยู่ด้วยกันภายใต้บ้านหลังใหญ่นี้ได้ด้วยความเคารพและความอดทนกลั้น
แน่นอนว่า สำหรับแฟนบอลโลก และแฟน ๆ ของฟรีแมน ย่อมรู้สึกเซอร์ไพรส์และรู้สึกทึ่งกับการปรากฏตัวของนักแสดงรุ่นใหญ่มากฝีมือคนนี้ แม้ว่าหลายคนจะจับได้ว่าการแสดงครั้งนี้เป็นการลิปซิงก์เสียงที่อัดไว้ก่อนหน้านี้ แต่ด้วยน้ำเสียงทุ้มเข้มอันเป็นเอกลักษณ์ของเขา ก็ทำให้เรื่องราวของสุนทรพจน์ที่เขาได้กล่าวยังคงเปี่ยมไปด้วยพลัง และหลายคนก็ชื่นชมว่าเป็นพิธีเปิดอีกครั้งที่เรียบง่ายและน่าประทับใจ
แต่อย่างที่ทราบกันดีว่า การแข่งขันฟุตบอลโลกที่ประเทศกาตาร์ในครั้งนี้ นอกจากจะเป็นการจัดฟุตบอลโลกในแถบตะวันออกกลางเป็นครั้งแรก และกาตาร์ยังถือเป็นประเทศที่มีขนาดเล็กที่สุดเท่าที่เคยจัดฟุตบอลโลกแล้ว การดำเนินการจัดการแข่งขันของเจ้าภาพในครั้งนี้ก็ล้วนแล้วแต่เต็มไปด้วยประเด็นที่ชวนให้เกิดคำถาม และจุดชนวนประท้วงและคว่ำบาตรอย่างกว้างขวางในหลายเรื่อง
ตั้งแต่ข่าวความไม่โปร่งใสในการดำเนินการจัดฟุตบอลโลก ที่ทำให้ผู้ท้าชิงอย่างสหรัฐอเมริกา ที่มีศักยภาพในการจัดการแข่งขัน เนื่องจากมีโครงสร้างพื้นฐานที่พร้อมมากกว่า และเคยมีประสบการณ์จัดการแข่งขันฟุตบอลโลกในปี 1994 มาแล้ว ก็ยังแพ้คะแนนโหวตใหักาตาร์ไปแบบขาดลอย 14 ต่อ 8 คะแนน ท่ามกลางข้อสงสัยและกระแสข่าวว่าอาจมีการทุจริตคอรัปชันเกิดขึ้น
และในปี 2021 ทางการได้จ้างแรงงานข้ามชาติมากกว่า 30,000 คน เพื่อพัฒนาและปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานสำหรับเตรียมตัวการเป็นเจ้าภาพ ทำให้ มีผู้อพยพชาวอินเดีย ปากีสถาน, เนปาล, บังกลาเทศ และศรีลังกา เสียชีวิตมากกว่า 6,500 คน ในระหว่างที่กำลังเร่งมือสร้างสนามฟุตบอลใหม่ 7 แห่ง รวมทั้งสนามบิน ถนน ระบบรถไฟใต้ดิน และโรงแรม จนเกิดประเด็นการละเมิดสิทธิมนุษยชน และประเด็นปัญหาแรงงานของผู้อพยพ
รวมทั้งการที่ยังมีกฏและข้อห้ามต่าง ๆ ที่ขัดต่อหลักศาสนาอิสลามอีกมากมาย ทั้งการจำกัดสิทธิของสตรี กลุ่มคนเพศทางเลือก ด้วยการห้ามชูธงสีรุ้งอันเป็นสัญลักษณ์ รวมทั้งการที่สหพันธ์ฟุตบอลนานาชาติ (FIFA) ได้ออกกฏห้ามจำหน่ายเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์บริเวณสนามที่ใช้จัดการแข่งขัน ซึ่งคาดว่าน่าจะเป็นแรงกดดันจากราชวงศ์กาตาร์ที่เปลี่ยนใจและออกกฏห้ามก่อนการเริ่มทัวร์นาเมนต์เพียงแค่ 48 ชั่วโมงเท่านั้น
หรือแม้แต่การสร้างไวรัลในลักษณะที่เรียกว่าเป็น ‘หน้าม้า’ เช่น มีการปล่อยคลิปไวรัลที่ปรากฏแฟนบอลของชาติต่าง ๆ ร่วมเชียร์ฟุตบอลอย่างสนุกสนานอย่างผิดสังเกต ก่อนที่หลายฝ่ายจะออกมาวิจารณ์ว่า นี่อาจเป็นแผนของรัฐบาลกาตาร์ที่จ้าง ‘แฟนคลับปลอม’ เพื่อสร้างสีสันให้เป็นกระแสไวรัล ก่อนที่ทางการจะออกมาปฏิเสธในภายหลัง หรือแม้แต่การยอมร้บว่า ได้มีการจ้างแฟนบอลจากเนเธอร์แลนด์ 50 คน ให้เข้าไปชมฟุตบอลโลกแบบฟรี ๆ และออกค่าที่พักให้ เพื่อเขียนรีวิว ลงในโซเชียลมีเดีย ‘เฉพาะในทางชื่นชมเท่านั้น’
ซึ่งแน่นอนว่า ท่ามกลางดราม่าที่ทำให้เจ้าภาพอย่างกาตาร์มัวหมองขนาดนี้ การปรากฏตัวของดารารุ่นใหญ่ชาวอเมริกันในตำนาน ย่อมทำให้หลายต่อหลายคนรู้สึกว่าไม่เห็นด้วย และต่างก็ออกมาวิพากษ์วิจารณ์เขาเป็นอย่างมาก เช่นว่าการปรากฏตัวของเขานั้นเป็นอะไรที่ดูเสียศักดิ์ศรีดารารุ่นใหญ่ ในขณะที่บางคนก็กล่าวหาว่าฟรีแมนนั้นเป็น ‘คนหักหลัง’ รับเงินจากประเทศที่สนับสนุนการปกครองในระบอบที่กดขี่
และในฐานะที่เขาเคยประกาศสนับสนุนให้สหรัฐอเมริกาเสนอตัวเป็นเจ้าภาพฟุตบอลโลกมาก่อน ทำให้หลายคนรู้สึกผิดหวังกับจุดยืนของเขาในตอนนี้เป็นอย่างมาก ซึ่งมีชาวเน็ตบางส่วนออกมาวิพากษ์วิจารณ์การตัดสินใจเข้าร่วมของดารารุ่นใหญ่ เช่นว่า “สำหรับคนที่เคยเล่นเป็น เนลสัน แมนเดลา ผู้ที่ตระหนักถึงผลกระทบและให้ความสำคัญต่อการคว่ำบาตร และความสำเร็จในการเปลี่ยนแปลงนโยบายของประเทศเหล่านั้น มันน่าผิดหวังอย่างมากที่ได้เห็น มอร์แกน ฟรีแมน รับเงินและสนับสนุนระบอบการปกครองที่กดขี่” หรือบางคนก็กล่าวถึงขั้นว่า “ผิดหวังมากที่เขาทำทุกอย่างเพื่อเงิน ต่อไปนี้จะไม่ดูหนัง ‘The Shawshank Redemption’ อีกต่อไปแล้ว”
ทิศทางการคว่ำบาตรฟุตบอลโลกที่กาตาร์นั้นยังเกิดขึ้นในวงการบันเทิงและสื่อสารมวลชนด้วย ยกตัวอย่างเช่นสถานีโทรทัศน์ BBC ที่ยังคงทำหน้าที่รายงานข่าวตามปกติ แต่ได้ประกาศจุดยืนไม่สนับสนุน ส่วน แกรี ลีนิเกอร์ (Gary Lineker) อดีตนักฟุตบอลทีมชาติอังกฤษ และผู้ประกาศข่าวกีฬา ก็ออกมาวิจารณ์ประเทศเจ้าภาพอย่างเผ็ดร้อน
ในขณะที่ศิลปินสาว ดูอา ลิปา (Dua Lipa) ก็ออกมาปฏิเสธข่าวลือที่จะร่วมแสดงในพิธีเปิด และกล่าวอย่างชัดเจนว่า เธอจะไม่ขอมีส่วนร่วมกับงานดังกล่าว จนกว่ากาตาร์จะปฏิบัติตามคำมั่นสัญญาที่กล่าวอ้างในเรื่องสิทธิมนุษยชน เช่นเดียวกับ ชากีรา (Shakira) และศิลปินรุ่นเก๋า ร็อต สจวร์ต (Rod Stewart) ที่ปฏิเสธการร่วมแสดงในพิธีเปิดฟุตบอลโลกครั้งนี้ด้วยเช่นกัน
ที่มา: NME, Daily Mail, 7News, Indy100, Independent
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส