เชื่อว่าหลายคนที่เปิดเข้ามาอ่านบทความนี้ ต้องดู The Shawshank Redemption กันมาแล้วเกินกว่า 1 รอบ แม้ว่าวันนี้หนังจะมีอายุ 26 ปีแล้ว แต่คุณค่าความประทับใจในความน่ารักอบอุ่นของเนื้อหา การแสดงที่เข้าขาของทิม ร็อบบินส์ และมอร์แกน ฟรีแมน มิตรภาพอันน่ารักของตัวละครนำ ฉากจบที่สวยงามคนดีได้ใช้ชีวิตสงบสุข คนร้ายได้รับผลกรรม ทุกอย่างมันล้วนสวยงามไปหมด เปิดดูกี่ทีก็ได้รับรอยยิ้ม แต่ทำไมหนอหนังที่เพียบพร้อมทั้งสาระและบันเทิงเช่นนี้ถึงกลายเป็นหนังคว่ำแห่งปี 1994 ไปได้ ทั้งที่ได้รับเสียงชื่นชมจากนักวิจารณ์ทุกสำนัก
หนังออกฉายเมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 1994 จำนวนถึง 1,000 โรงภาพยนตร์ ทั่วสหรัฐฯ ทำเงินในสัปดาห์แรกไปแค่ 2.4 ล้านเหรียญ อยู่ในลำดับที่ 13 ในตารางบอกซ์ออฟฟิศ หลังลาโรงไปในเดือนพฤศจิกายน ปีเดียวกัน ทำรายได้ไปเพียง 16 ล้านเหรียญ จากทุนสร้างที่ 25 ล้านเหรียญ แต่ภายหลังเมื่อ วอร์เนอร์ ปล่อยหนังออกมาในรูปแบบวิดีโอทั้งจำหน่ายและเช่า หนังกลับได้รับความนิยมอย่างสูง แล้วกลายเป็นหนังคลาสสิกที่ได้รับความนิยมและเสียงชื่นชมมาจนทุกวันนี้ เว็บไซต์ Business Insider เคยรวบรวมข้อมูลในปี 2013 พบว่า The Shawshank Redemption ได้แพร่ภาพซ้ำแล้วซ้ำอีกทางช่องเคเบิลทีวีรวมแล้วถึง 151 ชั่วโมง วันนี้ผู้เขียนจะหยิบบทวิเคราะห์หลาย ๆ แง่มุมมาคลายความสงสัยกันถึงเหตุผลที่หนังคว่ำในวันที่ออกฉาย
ชื่อเรื่องออกเสียงลำบาก
เรื่องนี้เป็นความคิดเห็นของ ทิม ร็อบบินส์ ผู้รับบท แอนดี้ ดูเฟรนส์ พระเอกของเรื่องเองเลย เขาให้สัมภาษณ์นิตยสาร Entertainment Weekly ไว้ในปี 2019 ว่า ชื่อหนังนี่ล่ะเป็นตัวแปรสำคัญเลยที่มีผลให้หนังไม่ประสบความสำเร็จตอนที่ออกฉาย
“ผมเจอคำถามนี้เป็นปีหลังจากที่หนังออกฉาย มีแฟนหนังเข้ามาทักทายผมแล้วบอกว่า ‘คุณรู้มั้ย ฉันชอบหนังเรื่องนั้นมากเลยนะ เรื่อง Scrimshaw Reduction หรือว่า Shimmy, Shimmy, Shake หรือว่า Shankshaw อะไรนี่แหละ’ ผู้คนเอ่ยชื่อหนังผิดกันไปหลายชื่อมาก”
ดูเอน เบิร์จ เขียนรีวิวถึง The Shawshank Redemption ไว้ในปีที่หนังออกฉายลงในนิตยสาร Hollywood Reporter เขาตั้งข้อสงสัยว่าเหตุใดหนังถึงไม่สามารถดึงดูดผู้ชมให้ตีตั๋วเข้าไปดูในโรงได้ อาจจะเพราะ “ชื่อหนังที่เป็นปริศนา” เพราะชื่อหนังไม่ได้สื่อถึงอะไรที่เป็นที่รู้จักกันในวงกว้าง ผู้ชมต้องพยายามตีความ นั่นก็เป็นเพียงเหตุผลข้อหนึ่ง เมื่อหนังไม่สามารกเรียกความสนใจผู้ชมได้ ทำให้หนังไม่ได้โรงฉายมากเท่าที่ควร ทั้งที่เป็นหนังที่ดังเรื่องหนึ่งในยุค 90s
โดนรัศมีของ Pulp Fiction บดบัง
หนังออกฉายชนกับ Pulp Fiction ทั้งที่ศักดิ์ศรีต่างกันมากมายเลย Pulp Fiction เป็นหนังอินดี้ ที่จัดจำหน่ายโดย Miramax ค่ายที่เน้นขายหนังอินดี้ในช่วงนั้น และใช้ทุนสร้างเพียงแค่ 8 ล้านเหรียญ แต่ว่า Pulp Fiction ไปสร้างเสียงฮือฮาไว้มากมายตอนที่ออกฉายโชว์ในคานส์ พอถึงกำหนดออกฉาย เจ้าของโรงเลยเทรอบเทโรงให้กับ Pulp Fiction เสียมากกว่า
สัปดาห์แรกที่ออกฉาย Pulp Fiction เลยกวาดรายได้ไป 9.3 ล้านเหรียญ ขึ้นอันดับ 1 ต่อเนื่อง 2 สัปดาห์ ส่วน The Shawshank Redemption นั้น ทำรายได้ไปแค่ 2.4 ล้านเหรียญ ทั้ง ๆ ที่เสียงตอบรับจากรอบฉายทดลองก็ออกมาดีมาก แต่ก็ยังแพ้ศักดิ์ศรีรางวัล Palme d’Or ที่ Pulp Fiction คว้ามาจากเทศกาลหนังเมืองคานส์ ที่วงการยกย่องว่าเป็นรางวัลที่มีเกียรติมากในวงการภาพยนตร์ แล้วยังได้เสียงเชียร์อย่างหนักหน่วงจากบรรดานักวิจารณ์อีกด้วย ท็อดด์ แม็กคาร์ธี จากนิตยสาร Variety เขียนไว้ว่า
“เสียงรีวิว ทีมนักแสดง ล้วนสร้างความคาดหวังจากคนดูอย่างมาก นี่คือหนังที่ต้องดู โดยเฉพาะหนุ่ม ๆ ทั้งหลาย”
ถ้ามองจากหน้าหนังแล้ว 2 เรื่องนี้ก็ถือว่ามีศักดิ์ศรีพอ ๆ กัน เพราะเป็นหนังที่ได้เสียงอวยจากนักวิจารณ์มาพอ ๆ กัน แต่สำหรับคนดูแล้วเมื่อเจอ 2 ตัวเลือกนี้แล้ว ส่วนใหญ่ก็เลือกที่จะดู Pulp Fiction กันเสียมากกว่า
กลายมาเป็นหนังคลาสสิกในใจคอหนังทั่วโลก
จากหนังเจ๊งตอนออกฉาย กลายมาเป็นหนังคลาสสิกที่คนดูรักและชื่นชมไปได้อย่างไร หลังจากลาโรงไปแล้ว หนังไปประกาศศักดิ์ศรีอีกทีบนเวทีออสการ์ ด้วยการเข้าชิงมากถึง 7 สาขา รวมไปถึงรางวัลใหญ่สุดอย่าง ภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ด้วย นอกจากนั้นก็เข้าชิง บทภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ส่วน มอร์แกน ฟรีแมน ก็ได้เข้าชิงในสาขานักแสดงนำยอดเยี่ยม แม้ว่าหนังจะพลาดไปหมดทั้ง 7 รางวัล แต่สิ่งที่ได้คือการสะกิดให้ผู้ชมในวงกว้างได้หันมาสนใจ ว่าหนังเรื่องนี้มีดีอะไร ทำไมได้เข้าชิงออสการ์มากมายเพียงนี้ พวกเขาพลาดของดีไปแล้วหรืออย่างไร
ปี 1995 สตูดิโอ วอร์เนอร์ ก็ทำเรื่องกล้าหาญอย่างมาก ด้วยการผลิตวิดีโอเทป The Shawshank Redemption ออกมาถึง 320,000 ตลับ ผู้คนในวงการต่างตกตะลึงกับการตัดสินใจที่สุ่มเสี่ยงอย่างมากของวอร์เนอร์ ที่ลงทุนขนาดนี้กับหนังที่เพิ่งเจ๊งมาเมื่อตอนออกฉาย แล้วทุกคนก็ต้องปรบมือชื่นชมกับการมองเกมที่ขาดของวอร์เนอร์ The Shawshank Redemption ขึ้นอันดับ 1 ในตารางวิดีโอที่ผู้ชมเช่าไปดูมากที่สุดในสัปดาห์นั้น ปี 1997 ช่อง TNT ก็ซื้อลิขสิทธิ์ The Shawshank Redemption ไปออกอากาศในหมวด New Classics หนังก็ได้รับความนิยมทุกครั้งที่กลับมาออกอากาศ
ทำไม The Shawshank Redemption ถึงประสบความสำเร็จอย่างมากในตลาดวิดีโอและเคเบิลทีวี ทิม ร็อบบินส์ ให้ความเห็นในเรื่องนี้ว่า หนังเรื่องนี้มีคุณค่าในตัวเองอย่างมาก ซึ่งเราจำเป็นต้องใช้เวลาดูมันนาน ยิ่งดูนานก็จะยิ่งเห็นคุณค่า
“กระแสตอบชั่วครู่ในวันที่ออกฉายนั้นมันไม่สำคัญเท่าความยั่งยืนของหนังในตลาดวิดีโอและเคเบิลทีวีหรอกนะ นี่คือหนังที่เราควรให้เวลากับมัน เมื่อใดที่เริ่มดูไปสักรอบหนึ่งแล้ว ก็จะต้องกลับมาดูอีกหลาย ๆ รอบ”