เป็นประจำทุกปีที่วันไหว้ ‘บ๊ะจ่าง (Zongzi)’ ตรงกับวันที่ 5 เดือน 5 ตามปฏิทินจันทรคติ ซึ่งตรงกับวันที่ 14 มิถุนายน 2021 แล้วเคยสงสัยกันไหมว่าวันนี้คือวันอะไร ทำไมต้องเอา ‘บ๊ะจ่าง’ มาไหว้กันด้วย
การไหว้ ‘บ๊ะจ่าง’ หรือ ‘ขนมจ้าง’ เป็นการระลึกถึง ‘ซีหยวน’ ขุนนางผู้รักชาติในสมัยพระเจ้าฉู่หวายอ๋องแห่งแคว้นฉู่ แต่เขากลับโดนกลั่นแกล้งจนทำให้ถูกเนรเทศจากแคว้น ‘ซีหยวน’ ทุกข์ใจอย่างมากที่ถูกใส่ร้าย จึงเขียนกวีบทหนึ่งขึ้นมาชื่อ ‘หลีเซา’ แปลว่า ‘ความเศร้าโศก’ จากนั้นจึงตัดสินใจกระโดดน้ำตายในวันที่ 5 เดือน 5
เมื่อชาวบ้านผู้เป็นที่รักของ ‘ซีหยวน’ ทราบข่าวจึงได้เร่งออกตามหา ทว่ากลับหาร่างไม่พบ จึงเกิดไอเดียไม่อยากให้ร่างของเขากลายเป็นอาหารของปลา ชาวบ้านเริ่มทำขนมด้วยข้าวเหนียวนำมาห่อใบไผ่แล้วโยนลงไปแม่น้ำให้ปลากินแทน จากนั้น ‘บ๊ะจ่าง’ จึงกลายมาเป็นต้นกำเนิดของประเพณีไหว้ ‘บ๊ะจ่าง’ ที่ชาวบ้านจะนำอาหารห่อใบไผ่มาโยนลงน้ำเพื่อไหว้สักการะ ‘ซีหยวน’ สืบมา
ในขณะที่อีกความเชื่อหนึ่งมาจากการบูชาเทพเจ้ามังกรและประเพณีแข่งเรือมังกร โดยมังกรถือเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ของชาวจีนอยู่แล้ว โดยเฉพาะชาวไป่เยว่ที่อาศัยอยู่ในลุ่มแม่น้ำแยงซีเกียง พวกเขาเชื่อว่าตัวเองเป็นลูกหลานมังกรอีกด้วย ชาวไป่เยว่เดินทางไปหาสู่กันด้วยเรือ จึงมีการจัดการแข่งพายเรือมังกรและมีการนำอาหารมาใส่กระบอกไม้ไผ่หรือห่อด้วยใบไผ่แล้วโยนลงแม่น้ำเพื่อสักการะบูชาเทพเจ้ามังกรนั่นเอง
ไม่ว่าความจริงแล้ว ‘บ๊ะจ่าง’ จะถือกำเนิดมาด้วยความเชื่อแบบไหน วัตถุดิบต้องเป็นอะไรก็คงไม่สำคัญ เพราะ ‘บ๊ะจ่าง’ กลายมาเป็นอาหารติดปากคนไทย ที่ถึงเทศกาลเมื่อไหร่ต้องมีให้เห็นในบ้านทุกที จริงไหมล่ะครับ
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส