หลายคนต้องเคยได้ยินชื่อรัฐนิวเม็กซิโก (New Mexico) กันมาแล้ว ไม่ว่าจะผ่านข่าวต่างประเทศหรือในภาพยนตร์ฮอลลีวูดก็ตาม แต่ไม่ว่าใครที่ได้ยินชื่อรัฐนี้ก็มักจะเข้าใจกันไปเองว่ารัฐนิวเม็กซิโกนี้น่าจะตั้งชื่อตามประเทศเม็กซิโก (Mexico) อาจจะด้วยประชากรส่วนใหญ่อพยพหรือย้ายถิ่นฐานมาจากเม็กซิโกก็เป็นได้ แต่ความเป็นจริงมันไม่ใช่อย่างที่เข้าใจ
ขออธิบายรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับรัฐนิวเม็กซิโกเสียหน่อย เผื่อไว้เป็นความรู้พื้นฐานนะครับ รัฐนิวเม็กซิโกอยู่ทางภาคใต้ของสหรัฐอเมริกา เป็นรัฐที่มีเนื้อที่กว้างขวางเป็นอันดับที่ 5 จากจำนวนรัฐทั้งหมด มีพื้นที่ 121,590 ตารางไมล์ และจัดเป็นรัฐที่มีจำนวนประชากรเบาบางที่สุดเป็นอันดับ 5 ด้วยเช่นกัน อิงจากจำนวนประชากรเพียง 2 ล้านคนต่อพื้นที่อันกว้างขวางของรัฐ นิวเม็กซิโกยังถูกจัดอยู่ในกลุ่มรัฐที่มีความยากจน เนื่องจากรัฐมีรายรับค่อนข้างต่ำ ส่วนหนึ่งก็เพราะประชากรในรัฐนี้ส่วนใหญ่ทำอาชีพการเกษตรกันเป็นหลัก บ้างก็ทำเหมือง, ค้าปลีก แต่ก็ผลิตน้ำมันได้บ้าง ปัญหาความยากจนเรียกได้ว่าเป็นปัญหาใหญ่เพียงเรื่องเดียวของรัฐนิวเม็กซิโกเพราะตอนนี้รายได้ของรัฐยังต้องพึ่งงบประมาณที่รัฐบาลจัดสรรให้เป็นหลัก
ที่มาของชื่อ นิวเม็กซิโก
ต้องย้อนไปถึงปี 1598 ช่วงนั้นนิวเม็กซิโกอยู่ภายใต้การปกครองของอาณาจักรสเปน ในช่วงที่สเปนต้องการแผ่ขยายอำนาจของจักรพรรดิสเปน กลุ่มผู้ก่อตั้งรกรากจากสเปนได้ตั้งชื่อแผ่นดินนี้ว่า Nuevo México อ่านออกเสียงได้ว่า นิวเม็กซิโก ตั้งตามพื้นที่หุบเขาในเม็กซิโก ที่ชาวแอสเท็กโบราณเรียกว่า Valley of Mexico ไม่ใช่อย่างที่เข้าใจกันว่า นิวเม็กซิโก เคยเป็นส่วนหนึ่งของประเทศเม็กซิโก
พื้นที่นี้ถูกตั้งชื่อว่า นิวเม็กซิโก ตั้งแต่ 223 ปีก่อนที่ประเทศเม็กซิโกจะถือกำเนิดขึ้นในปี 1821 เสียอีก พลเมืองในนิวเม็กซิโกยุคแรกนั้นจึงมีเชื้อสายมาจากชาวสเปน พวกเขาได้ร่วมกัน “บูรณาการทางวัฒนธรรม” (Cultural integration) แต่ก็ต้องเจอปัญหาการรุกรานจากทหารเม็กซิกันที่พยายามยึดครองนิวเม็กซิโกให้เป็นอาณานิคมของเม็กซิโก จึงเกิดกลุ่มกองกำลัง “กบฏชิมาโย” ที่รุกฮือขึ้นต่อต้าน สุดท้าย นิวเม็กซิโก ก็ได้รับการรวมเข้าเป็นรัฐที่ 47 ของสหรัฐอเมริกาในปี 1912 หลังจากแยกตัวออกจากประเทศเม็กซิโกได้สำเร็จ ในปี 1924 สภาคองเกรสก็รับร่างกฏหมายที่อนุญาตให้ชนพื้นเมืองอเมริกันสามารถขอสัญชาติเป็นชาวอเมริกัน และมีสิทธิ์มีเสียงในการลงคะแนนเลือกตั้ง