โพรไบโอติกส์ (Probiotics) เป็นเทรนด์สุขภาพที่กำลังได้รับความนิยมและแพร่หลายมากขึ้น เดี๋ยวนี้ไม่ว่าจะอาหาร เครื่องดื่ม ขนม อาหารเสริม หรือแม้แต่ผลิตภัณฑ์สกินแคร์ก็นำส่วนผสมอย่างโพรไบโอติกส์มาชูโรง โดยปกติเมื่อพูดถึงเครื่องดื่มโพรไบโอติกส์ คนมักจะนึกถึงนมเปรี้ยวเป็นอย่างแรก แต่จริง ๆ แล้วยังมี ‘คอมบูชา’ (Kombucha) หรือชาหมักด้วย
คอมบูชาเป็นเครื่องดื่มที่มีประวัติศาสตร์ย้อนกลับไปกว่า 2,000 ปี เชื่อกันว่ามีต้นกำเนิดมาจากดินแดนแห่งชา อย่างประเทศจีน ก่อนจะแพร่หลายไปยังพื้นที่อื่นในเวลาต่อมา คอมบูชาเป็นเครื่องดื่มที่มีกลิ่นชาที่ออกไปทางเปรี้ยวฉุนคล้ายน้ำส้มสายชูหรือแอปเปิลไซเดอร์ โดยมีรสชาติเปรี้ยวแหลมและอมหวาน สัมผัสที่ซ่าให้อารมณ์คล้ายกับเบียร์ โดยมีส่วนผสมเป็นชา น้ำตาล แบคทีเรียดีและยีสต์ที่เรียกว่า ‘สโกบี้’ (Scoby) นอกจากนี้ ยังมีการนำไปหมักกับผลไม้และเครื่องเทศต่าง ๆ เพื่อเพิ่มกลิ่น รสชาติ และประโยชน์ด้วย
4 ประโยชน์ที่ได้รับจากการดื่มคอมบูชา
ประโยชน์ต่อสุขภาพของคอมบูชานั้นยึดโยงกับโพรไบโอติกส์หรือจุลินทรีย์มีประโยชน์เป็นส่วนใหญ่ ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์จำนวนไม่น้อยพบว่าโพรไบโอติกส์ส่งผลดีต่อสุขภาพได้จริง
แต่สำหรับการศึกษาโพรไบโอติกส์ในคอมบูชาโดยตรงยังค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบพวกอาหารโพรไบโอติกส์ที่แพร่หลาย อย่างโยเกิร์ต นมเปรี้ยว หรือกิมจิ แต่ก็มีความเป็นไปได้ที่คอมบูชาอาจให้ประโยชน์ต่อร่างกายได้ไม่ต่างจากอาหารโพรไบโอติกส์ชนิดอื่น
บทความนี้เลยจะชวนมาอ่านประโยชน์ และเรื่องที่ควรรู้เกี่ยวกับคอมบูชากัน
ดีต่อระบบย่อยอาหาร และระบบขับถ่าย
ประโยชน์ต่อลำไส้ ทางเดินอาหาร และการขับถ่ายเป็นประโยชน์ขึ้นชื่อของโพรไบโอติกส์ คอมบูชาก็เช่นเดียวกัน แบคทีเรียดีที่อยู่ในคอมบูชาจะเข้าไปช่วยปรับสมดุลจุลินทรีย์ภายในลำไส้ ช่วยให้จุลินทรีย์ชนิดดีเพิ่มขึ้น และจุลินทรีย์ชนิดที่ไม่ดีลดน้อยลง ซึ่งอาจช่วยให้ย่อยอาหารได้ดีขึ้น ดูดซึมสารอาหารได้มากขึ้น กระตุ้นการเคลื่อนตัวของลำไส้ช่วยให้ขับถ่ายง่าย
การดื่มคอมบูชาอาจทำให้เกิดสิ่งที่คล้ายกับเวลาที่หลายคนดื่มนมเปรี้ยว แล้วท้องเสียหรือท้องอืดนั่นเป็นผลมาจากจุลินทรีย์ดีเข้าไปยึดพื้นที่ในลำไส้ด้วยการกำจัดจุลินทรีย์ที่ไม่ดี ซึ่งไม่ใช่อาการอันตราย เมื่อดื่มไปหลายวันจนถึง 1–2 สัปดาห์ อาการจะดีขึ้น พร้อมสุขภาพลำไส้ที่ดีขึ้นด้วย
งานวิจัยในปี 2014 พบว่าในคอมบูชามีโพรไบโอติกส์ แลกโตบาซิลลัส (Lactobacillus) ที่ช่วยปรับสมดุลระบบทางเดินอาหาร ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงของการติดเชื้อและการอักเสบบางอย่างได้
อาจเพิ่มการทำงานระบบภูมิคุ้มกัน
หลายคนรู้จักกับระบบภูมิคุ้มกัน ระบบที่ช่วยป้องกันร่างกายจากสิ่งแปลกปลอม อย่างเชื้อโรคหรือสารเคมี แต่อาจไม่รู้ว่ากว่าอวัยวะที่หน้าที่คุ้มกันร่างกายอยู่ตรงไหน กว่า 70 เปอร์เซ็นต์ของระบบภูมิคุ้มกันนั้นอยู่บริเวณลำไส้ โดยสมดุลของจุลินทรีย์และแบคทีเรียในลำไส้ที่ดีจึงสัมพันธ์กับระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแรงขึ้น
นอกจากโพรไบโอติกส์แล้ว ในคอมบูชายังมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยชะลอการเสื่อมและอักเสบของเซลล์ภายในร่างกายที่ต่างกันออกไปตามชนิดของชา เช่น โพลีฟีนอล (Polyphenol) คาเทชิน (Catechin) ที่พบในชาเขียว
ดีต่อสุขภาพหัวใจ
ข้อมูลจากงานวิจัยบางส่วนพบว่าการดื่มคอมบูชาอาจช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลที่ไม่ดีภายในเลือดได้ ซึ่งจะส่งผลดีสุขภาพหัวใจ เพราะจะช่วยลดการเกิดคราบพลัค (Plaque) ที่เป็นคราบแข็งที่เกิดจากการมีคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดีในเลือดสูงเป็นเวลา หากหลอดเลือดมีคราบพลัคจะส่งผลให้หลอดเลือดแข็ง ความดันโลหิตสูง และเพิ่มโอกาสการเกิดโรคหัวใจ และนำไปสู่ภาวะหัวใจขาดเลือดที่เป็นอันตรายถึงชีวิตได้
อาจช่วยลดความเสี่ยงโรคมะเร็ง
ข้อมูลงานวิจัยบางชิ้นบอกว่าคอมบูชาอาจช่วยลดความอัตราการเกิดมะเร็งได้ ส่วนมาจากคอมบูชามักทำมาจากชาเขียวเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งสารต้านอนุมูลอิสระจากชาเขียวก็มีรายงานว่าอาจมีฤทธิ์ที่ช่วยลดอัตราการเกิดโรคมะเร็งได้ด้วยการลดการอักเสบและการเสื่อมของเซลล์ ช่วยรักษาการทำงานของเซลล์ให้ปกติ และไม่กลายพันธุ์ไปเป็นเซลล์มะเร็ง
นอกจากนี้ ชาหมักอาจมีคุณสมบัติยังช่วยยับยั้งการเกิดของสร้างหลอดเลือดใหม่ เพราะเซลล์มะเร็งเป็นเซลล์ส่วนที่เติบโตเร็วผิดปกติ การโตของมะเร็งจะเกิดขึ้นตั้งแต่ติ่งเนื้อ ไปจนถึงก้อนเนื้อ ภายในติ่งเนื้อหรือก้อนเนื้อที่โตจากเซลล์ที่มีความผิดปกติก็จะมีหลอดเลือดอยู่ภายในมากมายเพื่อนำสารอาหารไปหล่อเลี้ยงเซลล์ ทำให้เติบโตเป็นเนื้องอกที่มีขนาดใหญ่ขึ้นได้เร็ว การยับยั้งการเกิดของหลอดเลือดใหม่จึงช่วยลดอัตราการเติบโตหรือแบ่งตัวที่ผิดปกติของเซลล์ที่นำไปสู่โรคมะเร็งได้
นอกจาก 4 ข้อนี้แล้ว ยังมีข้อมูลว่าคอมบูชาอาจช่วยล้างสารพิษในร่างกาย ในตับ ช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ไปจนถึงช่วยในการลดน้ำหนัก แต่สรรพคุณที่ได้บอกไปเป็นข้อมูลที่ศึกษาในระยะแรกเท่านั้น จึงไม่สามารถบอกได้ว่าคอมบูชาสามารถป้องกันหรือลดความเสี่ยงของปัญหาสุขภาพได้อย่างแน่ชัด ควรรอให้มีการศึกษาเพิ่มเติมในอนาคต
ความเสี่ยงจากการดื่มคอมบูชา
คนส่วนใหญ่สามารถดื่มคอมบูชาในปริมาณที่เหมาะสมได้ปกติโดยไม่ทำให้เกิดอันตราย บางคนอาจพบอาการท้องอืด ท้องเสียในช่วงแรกแต่จะดีขึ้น แต่หากไม่ดีขึ้น แนะนำว่าหยุดดื่ม แล้วไปพบแพทย์ เพราะบางคนอาจไวต่อจุลินทรีย์ในชาหมัก หรือชานั้นอาจผ่านการหมักที่ไม่ดีทำให้ปนเปื้อนเชื้อโรคที่เป็นอันตราย
สำหรับคนที่มีปัญหาสุขภาพเรื้อรัง หรือกำลังใช้ยารักษาโรค แนะนำว่าพบแพทย์ก่อนดื่มคอมบูชา สำหรับใครที่เคยมีประวัติแพ้ชา แพ้แอลกอฮอล์ ไม่ควรดื่มคอมบูชา เพราะอาจทำให้เกิดอาการแพ้ที่เป็นอันตรายได้ ส่วนแอลกอฮอล์ในคอมบูชานั้นมีปริมาณเล็กน้อยเท่านั้นไม่ทำให้มึนเมา แต่อาจเป็นอันตรายต่อคนที่แพ้ได้
สำหรับใครที่อยากลองคอมบูชา สามารถหาซื้อได้ตามร้านสะดวกซื้อและซูเปอร์มาร์เก็ตทั่วไป แนะนำว่าเลือกซื้อแบบน้ำตาลน้อยหรือไม่มีน้ำตาลเลยจะดีที่สุด และควรรับประทานอาหารที่มีประโยชน์อื่น ๆ ควบคู่ไปด้วย โดยเฉพาะผัก ผลไม้ และเครื่องเทศ เพราะมีพรีไบโอติกส์ (Prebiotics) ที่เป็นอาหารของโพรไบโอติกส์ ซึ่งจะช่วยกันปรับสมดุลของลำไส้ และช่วยให้ร่างกายแข็งแรงขึ้น นอกจากนี้ คุณสามารถทำคอมบูชาได้เองที่บ้านด้วยนะ แต่ควรศึกษาวิธีทำที่ถูกต้อง และใส่ใจเรื่องความสะอาดในการทำด้วย
ที่มา: Cleveland Clinic, WebMD, Mahidol University, Everday Health
ภาพปก: Freepik
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส