ฝุ่น PM2.5 ถือเป็นมหันตภัยเงียบที่แฝงตัวอยู่ในอากาศที่เราทุกคนจำเป็นต้องใช้หายใจเพื่อการดำรงชีวิต แม้เราจะสามารถสวมหน้ากากอนามัยปิดปากและจมูก เพื่อปกป้องระบบทางเดินหายใจจาก PM2.5 ได้ แต่ในทุก ๆ วันที่คุณต้องออกไปเผชิญฝุ่นและมลพิษ คุณมีอะไรปกป้องดวงตาของคุณจากฝุ่นพิษ PM2.5 บ้างไหม ? และ PM2.5 จะทำร้ายดวงตาเราได้ไหม ? อาจเป็นอีกหนึ่งคำถามที่หลายคนอยากได้คำตอบ

PM2.5 ฝุ่นจิ๋ว แต่ไม่แจ๋ว

PM2.5 ถือเป็น “มลพิษต่อสุขภาพของมนุษย์” ตามที่องค์การอนามัยโลก (WHO) ให้ความสำคัญและออกมาแจ้งเตือนให้ทราบ เพราะเป็นฝุ่นที่มีขนาดเล็กมาก ทำให้เล็ดลอดผ่านขนจมูก เข้าสู่ปอด และหลอดเลือดได้ง่าย ส่งผลเสียต่อร่างกายในระยะยาว

ในขณะเดียวกัน “ฝุ่น” ก็เป็นสิ่งแปลกปลอมที่อาจทำอันตรายดวงตาของเราได้ ทั้งฝุ่นปกติ และฝุ่น PM2.5 ที่มีอนุภาคขนาดเล็ก และ “ดวงตา” หรือ “ผิวกระจกตาดำ” ก็เป็นอวัยวะที่มีความไวและอ่อนไหวต่อสิ่งแปลกปลอมเป็นอย่างมาก

โดย PM2.5 จะทำให้เกิดอาการระคายเคืองตา แสบตา หรือตาแดง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในคนที่มีปัญหาโรคตาอยู่เดิม เช่น เป็นภูมิแพ้ต่อฝุ่น อาจทำให้อาการของภูมิแพ้ที่ขึ้นตานั้นกำเริบได้

ส่วนคนที่ไม่มีประวัติภูมิแพ้เดิมที่ชัดเจน ก็อาจมีอาการตาแห้ง ตาแดง หรือมีขี้ตามากขึ้น และหากเรานำมือที่ไม่สะอาดไปขยี้หรือสัมผัสดวงตาเพราะอาการระคายเคืองดังกล่าว อาจส่งผลให้เกิดการติดเชื้อที่บริเวณดวงตาตามมาได้

การปกป้องดวงตาจากฝุ่นจิ๋ว

ศาสตราจารย์วุฒิคุณ นพ.ศักดิ์ชัย วงศกิตติรักษ์ ประธานวิชาการ ราชวิทยาลัยจักษุแพทย์แห่งประเทศไทย ได้แนะนำวิธีการดูแลดวงตาจาก PM2.5 ที่มีมากขึ้นในปัจจุบันไว้ดังนี้

  • หลีกเลี่ยงการเข้าไปบริเวณที่มีฝุ่น PM2.5 มาก เพราะไม่สามารถมองเห็นอนุภาคของตัวฝุ่นได้โดยตรง
  • คนที่มีความเสี่ยงจะเกิดปัญหากับฝุ่น PM2.5 มากขึ้น คือผู้ที่มีประวัติภูมิแพ้ฝุ่นที่บริเวณดวงตา จึงต้องหลีกเลี่ยงการไปอยู่ในบริเวณที่มีค่า PM2.5 ให้มากขึ้น
  • คนทั่วไป หากรู้สึกเคืองตา ควรหลีกเลี่ยงการขยี้ตา เพื่อป้องกันตัวอนุภาคของฝุ่น PM2.5 ครูดกับผิวกระจกตา ทำให้กระจกตาเกิดอักเสบได้
  • สำหรับคนที่ใส่คอนแทคเลนส์ต้องระวังเป็นพิเศษ เพราะฝุ่น PM2.5 อาจเข้าไปแทรกอยู่ระหว่างตัวคอนแทคเลนส์และผิวกระจกตา จึงเสี่ยงเกิดการติดเชื้อได้มากยิ่งขึ้น

หากเลี่ยงฝุ่นไม่ได้ ให้ล้างตา

ในกรณีหลีกเลี่ยงพื้นที่มีฝุ่น PM2.5 ไม่ได้ นพ.ศักดิ์ชัย ได้แนะนำว่า ควรใช้แว่นตาชนิดพิเศษที่ครอบตั้งแต่ด้านบน ด้านล่าง และด้านข้าง จะช่วยป้องกันฝุ่น PM2.5 ไม่ให้เข้าไปสู่ดวงตาปริมาณมากได้ แต่หากไม่สามารถหลีกเลี่ยงหรือป้องกันได้ ร่างกายของเราก็ยังมีกลไกธรรมชาติคอยปกป้องอยู่ เพราะดวงตาจะมีกลไกขจัดสิ่งตกค้างของฝุ่น PM2.5 ในขณะนอนหลับ และขับออกมาเป็นขี้ตาสีขาวในเช้าวันรุ่งขึ้น

“โดยธรรมชาติ ลูกตาของเรามีน้ำหล่อลื่นไหลออกมาฉาบดวงตาตลอดเวลาเพื่อชำระล้างสิ่งสกปรก สิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ อยู่แล้ว แต่ถ้าสงสัยว่าจะมีสิ่งแปลกปลอม ไม่ว่าจะเป็นฝุ่นขนาดใหญ่ หรือฝุ่นขนาดเล็ก PM2.5 การลืมตาในน้ำสะอาด จะช่วยล้างสิ่งแปลกปลอมออกไปได้” นพ.ศักดิ์ชัย อธิบายเพิ่มเติม

สำหรับคนที่ออกไปปฏิบัติภารกิจบริเวณที่มีความหนาแน่นของฝุ่น PM2.5 เมื่อกลับเข้าบ้าน นพ.ศักดิ์ชัยก็แนะนำให้ใช้น้ำตาเทียมหยอดตาข้างละ 1 หยด ก็จะช่วยให้ลดหรือชำระล้างฝุ่น PM2.5 ที่อาจตกค้างบริเวณดวงตา จะช่วยให้ดวงตาของเราไม่ได้รับผลกระทบจากฝุ่น PM2.5 ได้

แต่หากเกิดอาการระคายเคืองตามาจากการแพ้ฝุ่น หรือตาแดงอักเสบมาก ควรไปพบจักษุแพทย์เพื่อทำการรักษาอย่างถูกวิธี

เช็กแอปก่อนออก (จากบ้าน)

แอปพลิเคชันเช็กค่าฝุ่น ถือเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยที่ควรโหลดเก็บไว้ในโทรศัพท์มือถือหรือสมาร์ตโฟน เพื่อช่วยเตือนภัยฝุ่นพิษ ซึ่งวันนี้เรามีมาแนะนำ 4 แอปฯ ดังนี้

  1. แอปฯ Life Dee

เกิดขึ้นจากความร่วมมือล่าสุดระหว่างกรมอนามัย และ GISTDA ในการพัฒนาแพลตฟอร์มที่มีฟังก์ชันการดูแลและป้องกันสุขภาพที่หลากหลายที่เกี่ยวกับสุขภาพ รวมถึงข้อมูลสถานการณ์ฝุ่น PM2.5 PM10 ข้อมูลปริมาณฝนและอุณหภูมิ

โดยแอปฯ “Life Dee” จะแจ้งเตือนเมื่อฝุ่น PM2.5 มากกว่า 37.5 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร ตามค่ามาตรฐานใหม่ของประเทศไทย ซึ่งถือเป็นระดับที่เริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ ผ่านทางสมาร์ตโฟนและสมาร์ตวอตช์ ซึ่งจะช่วยป้องกันผลกระทบต่อสุขภาพได้มากยิ่งขึ้น

  1. แอปฯ Air4Thai

แอปฯ ยอดนิยมสำหรับคนไทยหลายคน ที่รายงานดัชนีคุณภาพอากาศของประเทศไทย โดยรายงานข้อมูลเป็นรายชั่วโมง รายวัน รวมทั้งกราฟคุณภาพอากาศแบบย้อนหลัง ซึ่งเป็นข้อมูลจากกรมควบคุมมลพิษ ที่มีที่ตรวจวัดครอบคลุมพื้นที่ทั่วประเทศ

  1. แอปฯ IQAir AirVisual I Air Quality

อีกหนึ่งแอปฯ ยอดนิยมที่รวบรวมข้อมูลคุณภาพอากาศกว่า 10,000 เมือง จากกว่า 80 ประเทศทั่วโลก โดยรายงานค่ามลพิษทางอากาศในช่วงเวลาของแต่ละวัน และการพยากรณ์สภาพอากาศเพื่อช่วยวางแผนกิจกรรมกลางแจ้งและการเดินทางไปยังพื้นที่ต่าง ๆ ได้แม่นยำยิ่งขึ้น

  1. แอปฯ Air Matters

แอปฯ นี้ สามารถค้นหาค่าฝุ่นละอองได้แบบรวดเร็วทันใจ โดยไม่ได้บอกค่าฝุ่นแค่ในเมืองไทยเท่านั้น แต่ยังสามารถตรวจสอบค่าฝุ่นได้มากกว่า 50 ประเทศทั่วโลก

ฝุ่นและมลภาวะเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่อาจส่งผลกระทบต่อดวงตา ดังนั้น จึงไม่ควรละเลยและเร่งป้องกันไว้ก่อนดีกว่าการตามรักษา เพราะเรามีดวงตาเพียงแค่คู่เดียว… ด้วยความห่วงใยจาก Hack for Health

ที่มา:

  1. กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข, “คู่มือฉบับประชาชน การเฝ้าระวัง PM2.5 อย่างไรให้ปลอดภัย”, 20 Mar 2024
  2. ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ สำนักข่าวไทย อสมท., ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : ฝุ่น PM 2.5 ทำร้ายดวงตา, 8 Feb 2024
  3. GISTDA, GISTDA และกรมอนามัย ส่งเสริมการใช้งาน Application “Life Dee” ต่อเนื่อง, 29 Aug 2023

ภาพหน้าปก: <a href="http://<a href="https://www.freepik.com/free-ai-image/close-up-sad-person-portrait_94962349.htm#fromView=search&page=2&position=2&uuid=62252b0e-3307-4b32-b736-e6534f9c8fcb">Image by freepikClose up on sad person portrait