คำว่าตลอดกาลเป็นคำขยายที่ดูยิ่งใหญ่และเป็นนามธรรมในโลกแห่งวัตถุที่จะเสื่อมสลายไปไม่วันใดก็วันหนึ่ง คำว่าตลอดกาลจึงมักไม่สามารถนำมาใช้กับอะไรที่จับต้องได้ในชีวิตประวันสักเท่าไหร่ แต่นั่นอาจไม่ใช่กับ PFAS (Per and Polyfluoroalkyl Substances) สารเคมีที่เป็นพิษและถูกขนานนามว่า ‘สารเคมีตลอดกาล’ หรือ ‘Forever Chemical’
สารเคมีตลอดกาลเป็นกลุ่มของสารเคมีที่มีหลายพันชนิด และแต่ละชนิดก็ล้วนอยู่ในสิ่งต่าง ๆ รอบตัวเราในทุกวัน Hack for Health เลยจะพาคุณมารู้จักกับสารเคมีชนิดนี้
ทำไมถึงเรียก PFAS ว่าสารเคมีตลอดกาล?
ในการศึกษาด้านเคมี สารเคมีบนโลกนี้จะมีสิ่งที่เรียกว่าค่าครึ่งชีวิต (Half Life) ซึ่งค่าครึ่งชีวิตเป็นระยะเวลาที่สารเคมีชนิดนั้นจะลดลงครึ่งหนึ่งเมื่อเวลาผ่านไป โดยต่อให้ผลิตภัณฑ์ที่มีสาร PFAS เป็นส่วนประกอบถูกทำลายไป แต่สาร PFAS จะยังคงปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อมในน้ำ ในดิน ในอากาศได้อีกหลายพันปี
การศึกษาพบว่าสารประกอบหรือโครงสร้างของ PFAS บางตัวมีค่าครึ่งชีวิตในดินมากกว่า 1,000 ปี ซึ่งระยะเวลาที่กว่าสารนี้จะสลายไปจนหมดสิ้นจึงเนิ่นนานมาก แม้จะไม่ได้อยู่ตลอดไป แต่ก็นานพอที่นักวิทยาศาสตร์ให้ชื่อเรียกกับ PFAS ว่าสารเคมีตลอดกาลนั่นเอง
สารเคมีตลอดกาลส่งผลต่อสุขภาพอย่างไร?
จากข้อมูลการศึกษาในปัจจุบันพบความเป็นไปได้ว่าการสัมผัสสารเคมีตลอดกาลในระดับหนึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงของปัญหาสุขภาพ เช่น
- เพิ่มระดับคอเลสเตอรอลในเลือด ส่งผลให้เอนไซม์ในตับทำงานผิดปกติ เพิ่มความเสี่ยงโรคอ้วน
- เพิ่มความเสี่ยงของภาวะมีลูกยาก โดยเฉพาะในผู้หญิง และอาจทำให้คุณแม่ที่ตั้งครรภ์เสี่ยงต่อภาวะความดันโลหิตสูงและภาวะครรภ์เป็นพิษมากขึ้น
- ส่งผลต่อพัฒนาการเด็กและทารก ทำให้เติบโตช้า คลอดออกมาน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ โครงสร้างกระดูกผิดปกติ
- เพิ่มความเสี่ยงของโรคมะเร็งบางชนิด โดยเฉพาะโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก โรคมะเร็งอัณฑะ และโรคมะเร็งไต
- ลดการทำงานของภูมิคุ้มกันและส่งผลให้วัคซีนป้องกันโรคได้ผลน้อยลง
ผลกระทบเหล่านี้เป็นการสรุปจากการศึกษาในภาพรวม ดังนั้น คุณอย่าเพิ่งตกใจไป ในปัจจุบันนักวิจัยศึกษายังคงศึกษาผลกระทบ ปริมาณ ระยะเวลา และข้อมูลอื่นของสาร PFAS เพิ่มเติมเพื่อยืนยันผลกระทบที่แน่ชัด
สารเคมีตลอดกาลพบที่ได้ไหนบ้าง?
จากการสำรวจในปัจจุบัน เราสามารถพบ สัมผัส และได้รับสารเคมีตลอดกาลได้จากหลายแหล่งมา เช่น
กลุ่มอาหารและน้ำดื่ม
- น้ำดื่ม
- กุ้ง หอย ปู ปลา หรือสัตว์น้ำชนิดอื่นจากแหล่งน้ำที่ปนเปื้อนสาร PFAS
- ผลิตภัณฑ์จากฟาร์มปศุสัตว์ที่เลี้ยงในพื้นที่ที่ปนเปื้อน PFAS อย่างดินหรือแหล่งน้ำ
- พืชผลทางการเกษตรปลูกในพื้นที่ที่อาจปนเปื้อนสารเคมีตลอดกาล
กลุ่มของใช้ในบ้านและของใช้ส่วนตัว
- บรรจุภัณฑ์อาหาร อย่างกระดาษซับน้ำมันจากอาหาร กล่องอาหารใช้แล้วทิ้ง กระดาษห่ออาหาร ถุงกระดาษบางชนิด
- ผลิตภัณฑ์ที่กันน้ำ กันคราบส่วนใหญ่
- หม้อหรือกระทะแบบ Non-Stick
- สบู่ ยาสระผม เครื่องสำอาง ไหมขัดฟัน สกินแคร์
- เครื่องหนัง เสื้อผ้า
- ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด
- สีชนิดต่าง ๆ สารเคลือบเงา สารกันน้ำ
- อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์
- โฟมสำหรับดับเพลิง
นอกจากนี้ ดินและแหล่งน้ำที่อยู่ใกล้กับโรงงานอุตสาหกรรมที่มีการใช้สารเคมีตลอดกาล หรือใกล้กับพื้นที่กำจัดขยะก็สามารถปนเปื้อนสารชนิดนี้ได้ด้วย จะเห็นได้ว่าสาร PFAS อยู่ในแทบทุกอย่าง แต่ก็อย่าเพิ่งตื่นตระหนกตามที่ได้บอกไป เพราะโดยปกติร่างกายมนุษย์สามารถจัดการกับสารเคมีได้ในระดับหนึ่งแล้ว และของกิน ของใช้ส่วนใหญ่มักผ่านการตรวจสอบมาจากผู้ผลิตแล้วว่าสามารถใช้ได้อย่างปลอดภัย
แต่คนบางกลุ่มอาจมีความเสี่ยงที่จะสัมผัสกับสารเคมีตลอดกาลนอกเหนือจากของใช้ในชีวิตประจำวันมากกว่าคนกลุ่มอื่น ๆ อย่างคนที่ทำงานในโรงงานอุตสาหกรรมที่ต้องสัมผัสและสูดดมสารเคมี คนที่อาศัยอยู่ใกล้โรงงานอุตสาหกรรมหรือพื้นที่กำจัดขยะ เพราะสารนี้สามารถลอยในอากาศได้ด้วย
วิธีลดการได้รับสารเคมีตลอดกาล
การจะเลี่ยงทุกอย่างที่อาจมีสาร PFAS อาจไม่สามารถทำได้ หรืออาจทำได้ แต่ส่งผลต่อการใช้ชีวิตอย่างมาก Hack for Health เลยเตรียมวิธีที่คุณพอจะทำได้เพื่อลดการได้รับสารเคมีตลอดกาลมาให้คุณได้ลองไปปรับใช้ด้วย
- เลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์ที่กันคราบ กันน้ำ
- ทำความสะอาดบ้านเป็นประจำเพื่อลดปริมาณสาร PFAS ในบ้าน
- ใช้เครื่องกรองน้ำเพื่อกรองสารเคมีที่อาจปนเปื้อนมาให้ได้มากที่สุด
- เลี่ยงการกินอาหารที่ต้องใส่กล้องสำเร็จรูปหรือการใส่กล่องอาหารแบบใช้ซ้ำ
- เปลี่ยนมาใช้หม้อหรือกระทะแบบปกติ แทนแบบ Non-Stick
- สวมถุงมือ หน้ากากอนามัย และแว่นตาทุกครั้งที่สัมผัสกับสารเคมี
เพียงเท่านี้ คุณก็สามารถใช้ชีวิตได้อย่างปกติและลดความเสี่ยงของการได้รับสารเคมีตลอดกาลหรือสาร PFAS ได้แล้ว Hack for Health ขอบอกคุณอีกทีว่าแม้สารกลุ่มนี้ตกค้างได้นานเป็นพันปี แต่ผลกระทบที่ได้บอกไปเป็นการศึกษาสารเคมีตลอดกาลบางชนิดจากหลายพันชนิดเท่านั้น ซึ่งสารบางอย่างอาจไม่ได้ส่งผลต่อสุขภาพ ดังนั้น อย่าเพิ่งกังวลมากเกินไป แต่ก็อย่าลืมดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสมเป็นประจำด้วย
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส