ด้วยอายุที่มากขึ้น อาจทำให้คุณเปลี่ยนไป ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของสุขภาพกายและสุขภาพจิต แต่ในวันนี้เราจะมาเน้นเจาะลึกในเรื่องของสุขภาพจิตเป็นหลัก จากการศึกษาของศูนย์ควบคุมโรค (CDC) เกี่ยวกับสุขภาพจิตในผู้สูงอายุที่มีอายุ 55 ปีขึ้นไป พบว่า 20% ของผู้สูงอายุมีปัญหาสุขภาพจิตบางประเภท ภาวะที่พบบ่อยที่สุด ได้แก่ ความวิตกกังวล ความบกพร่องทางสติปัญญาอย่างรุนแรง และความผิดปกติทางอารมณ์ เช่น ภาวะซึมเศร้าหรือโรคซึมเศร้าสองขั้ว
ความผิดปกติทางอารมณ์ สามารถนำไปสู่ความบกพร่องในการทำงานทางร่างกาย จิตใจ และสังคม และอาจส่งผลกระทบและทำให้การรักษาโรคเรื้อรังอื่น ๆ ที่ซับซ้อนขึ้น แม้ว่าอัตราของผู้สูงอายุที่มีภาวะสุขภาพจิตมีแนวโน้มสูงขึ้นตามอายุ แต่ภาวะซึมเศร้าและโรคอื่น ๆ ไม่ใช่เรื่องปกติของการสูงวัย ดังนั้นเราจึงอยากจะเชิญชวนคุณให้มาเตรียมตัวเตรียมใจ ก่อนที่จะข้าวเข้าสู่วัยกลางคนอย่างมีความสุขกัน
1. เล่นเกมลับคมทางสมอง
เช่นเดียวกับที่ร่างกายที่ต้องการกิจกรรมทางกาย และการกระตุ้นเพื่อให้มีสุขภาพกายที่ดี สมองก็ต้องการการกระตุ้นเพื่อรักษาความเฉียบคม และหลีกเลี่ยงการเสื่อมถอยของสมองเช่นกัน จากข้อมูลของ Harvard Health Publishing เกมลับสมองสามารถช่วยลับคมทักษะการคิดบางอย่าง เช่น ความเร็วในการประมวลผล ทักษะการวางแผน เวลาตอบสนอง การตัดสินใจ และความจำระยะสั้น โดยกิจกรรมที่เราแนะนำเช่น
1.1 การอ่านและการเขียน
ช่วยเพิ่มการทำงานของหน่วยความจำ ลดความเครียด และส่งเสริมการนอนหลับที่ดีขึ้น และยังช่วยจัดการและบรรเทาผลกระทบของความเครียด และความวิตกกังวลอีกด้วย
1.2 การเรียนรู้ภาษาใหม่
การเรียนรู้ภาษาเป็นการฝึกสมองส่วนต่าง ๆ ที่มักได้รับผลกระทบจากอายุที่มากขึ้น และสามารถสร้างความมั่นใจและเพิ่มการเข้าสังคมกับผู้อื่น
1.3 เล่นเครื่องดนตรี
ดนตรีช่วยกระตุ้นสมองและเพิ่มความจำในผู้สูงอายุที่เป็นอัลไซเมอร์และภาวะสมองเสื่อม
2. ออกกำลังกาย
การออกกำลังกายมีประโยชน์ต่อทั้งจิตใจและร่างกาย โดยช่วยเพิ่มความมั่นใจและลดความเสี่ยงของการล้มเพราะขาไม่มีแรงนอกจากประโยชน์ทางร่างกายแล้ว การออกกำลังกายยังช่วยจัดการกับความเครียด ความวิตกกังวล และภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ ซึ่งส่งผลเสียต่อสุขภาพของผู้สูงอายุเช่นเดียวกับความเจ็บป่วยทางกาย ดังนั้นการออกกำลังกายเพื่อรักษาสุขภาพจิตที่ดีในผู้สูงอายุเป็นสิ่งสำคัญ
3. ติดต่อกับเพื่อนหรือครอบครัวอยู่เสมอ
ใช้อินเทอร์เน็ตให้เป็นประโยชน์ เรียนรู้วิธีเชื่อมต่อกับเพื่อนใหม่และเพื่อนเก่าบนโซเชียลมีเดียผ่าน FaceTime, Zoom หรือ Skype ในกรณีที่คุณไม่ได้อาศัยอยู่กับลูกหลาน เหตุเพราะลูกหลานออกไปสร้างครอบครัวใหม่ หรือมีภาระหน้าที่การงานต่าง ๆ คุณสามารถย่นความคิดถึงให้อยู่ใกล้เพียงแค่ปลายนิ้วได้ ด้วยการเฟซไทม์หรือวิดีโอคอลไปหาลูกหลานในช่วงเวลาหลังเลิกงานหรือในช่วงที่ลูกว่าง เพียงเท่านี้ก็ลดความเหงาไปเยอะเลย
นอกจากนี้การเข้าสมาคมผู้สูงอายุแถวบ้าน ก็จะทำให้คุณนั้นได้ออกไปแลกเปลี่ยนความรู้ ทัศนคติหรือได้พูดคุยกับเพื่อนตัวเป็น ๆ โดยที่คุณไม่ได้นำใจไปฝากไว้กับลูกหลานเพียงอย่างเดียว จนกระทั่งเกิดความคาดหวังกับลูกหลานมากจนเกินไป ซึ่งถ้าเป็นเช่นนั้นคุณก็อาจจะพบกับความทุกข์ตามมา ดังนั้นพยายามเฉลี่ยความสุขในการเข้าสังคมของคุณไว้กับหลาย ๆ กลุ่ม แล้วคุณจะเดินเข้าสู่วัยชราได้แบบไม่เหงา
4. รับพลังความรักจากสัตว์เลี้ยง
จากข้อมูลของ CDC การศึกษาจำนวนมากแสดงให้เห็นว่า ความผูกพันระหว่างมนุษย์กับสัตว์เลี้ยงสามารถเพิ่มความฟิต ช่วยลดความเครียด และนำความสุขมาให้ได้ และประโยชน์ด้านสุขภาพอื่น ๆ ของการมีสัตว์เลี้ยงในหมู่ผู้สูงอายุ ได้แก่
- ความดันโลหิตลดลง
- ความรู้สึกเหงาลดลง
- ช่วยเพิ่มโอกาสในการเข้าสังคม
เพียงแต่ว่าก็จะต้องเป็นผู้สูงอายุที่พื้นฐานชอบสัตว์อยู่แล้ว ไม่ว่าจะเป็นหมาหรือแมว และจะยิ่งทำให้ผู้สูงอายุมีกิจกรรมที่เสริมสร้างความสุขรายวันมากขึ้นเข้าไปอีก โดยสัตว์เลี้ยงเหล่านี้ อาจจะเป็นสัตว์เลี้ยงสายพันธุ์ที่คุณสนใจมานานแล้ว หรือคุณอาจจะรับอุปการะสุนัขหรือแมวที่ไม่มีบ้านให้มาอยู่อาศัยในบ้านของคุณอย่างมีความสุขก็ได้ แต่สิ่งที่คุณจะต้องทำความเข้าใจก็คือ การเลี้ยงสัตว์มีค่าใช้จ่าย และจะต้องใช้เวลาในการดูแล ไม่ว่าจะเป็นการพาสัตว์เลี้ยงออกไปเดินเล่น การอาบน้ำให้สัตว์เลี้ยง การจัดเก็บจัดการพื้นที่ที่สัตว์เลี้ยงถ่ายอุจจาระปัสสาวะให้สะอาด แต่องค์ประกอบเหล่านี้เมื่อมองในอีกด้านนึง ก็เป็นกิจกรรมที่ทำให้คุณนั้นได้เคลื่อนไหวร่างกาย และไม่ทำให้คุณนั่งอยู่เฉย ๆ ช่วยกระตุ้นสมองและมีกิจกรรมประจำวันทำ และถ้าคุณไม่ได้มีปัญหาในเรื่องค่าใช้จ่ายอยู่แล้ว เราก็อยากให้คุณได้ลองนำข้อมูลเหล่านี้ไปพิจารณาเพิ่มเติมกันดู
การดูแลสุขภาพจิตเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งสำหรับผู้สูงอายุ หากปราศจากจิตใจที่แข็งแรงและมั่นคง ผู้สูงวัยก็จะอ่อนแอต่อโรคและเกิดสภาวะทางร่างกายอื่น ๆ ได้มากกว่า ดังนั้นการพยายามทำกิจกรรมที่ดีต่อสุขภาพสมองในแต่ละวัน ผู้สูงอายุจะได้รับประโยชน์อย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นการเล่นไขปริศนาอักษรไขว้ทุกเช้า ไปเดินเล่นวันละ 2 – 3 ครั้ง รวมทั้งพยายามฝึกจิตใจให้มองโลกกว้างขึ้น ยอมรับกับความต่างให้มากขึ้น เพราะโลกของเรามีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วในทุก ๆ วัน แทบจะเกิดสิ่งใหม่ ๆ ขึ้นตลอดเวลา ดังนั้นการทำความเข้าใจว่า ทุกอย่างบนโลกนี้ล้วนมีความต่างของตัวเอง อาจจะไม่เหมือนกับสิ่งที่คุณเคยเจอมาในสมัยครั้งยังหนุ่มสาว แต่ก็เป็นเรื่องธรรมดา เพราะไม่มีสิ่งใดตั้งอยู่อย่างจีรังยั่งยืนล้วนเปลี่ยนไปตามวัฏจักรของธรรมชาติ ก็จะทำให้คุณเดินเข้าสู่วัยกลางคนได้อย่างมีคุณภาพมากขึ้น และเข้าใจสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นบนโลกนี้ได้อย่างลุ่มลึกมากกว่าเดิม
อ่านบทความเพิ่มเติมได้ที่ OOCA (อูก้า) ปรึกษาปัญหาใจ
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส