เคยหรือไม่ ร้องไห้ง่าย ๆ กับเรื่องที่ไม่ได้ร้ายแรง บางคนอาจจะพูดกับคุณบ่อย ๆ ว่า “เรื่องแค่นี้ไม่เห็นต้องคิดมาก” แต่ทำไมยิ่งมีคนพูดแบบนี้คุณถึงยิ่งคิดมากกันนะ ? บางทีคุณอาจเป็นคนที่อ่อนไหวง่ายอยู่ และบางครั้งมันอาจส่งผลกระทบต่อร่างกายและจิตใจของคุณไม่น้อย
คนอ่อนไหวง่าย (Highly Sensitive Person)
คำว่า “คนอ่อนไหวง่าย” หรือ “บุคคลที่มีความอ่อนไหวสูง” (Highly Sensitive Person) ได้รับการบัญญัติขึ้นเป็นครั้งแรกโดยนักจิตวิทยา Elaine Aron และ Arthur Aron ในช่วงกลางทศวรรษที่ 1990 Elaine Aron ตีพิมพ์หนังสือของเธอที่ชื่อ “The Highly Sensitive Person” ในปี 1996 และความสนใจในแนวคิดนี้ก็เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องตั้งแต่นั้นมา
หากคุณเป็นคนที่มีความอ่อนไหวง่าย คุณจะรับรู้ถึงสิ่งเร้าที่อยู่รอบตัวคุณมากขึ้นทั้งด้านบวกและด้านลบ โดยคุณมักจะถูกรบกวนด้วยความรุนแรง และสามารถถูกครอบงำได้ง่าย จนบางครั้งทำให้คุณต้องหลีกเลี่ยงสถานการณ์บางอย่างเพื่อไม่ให้เผชิญกับความเศร้าและความคิดมากนั้น ๆ และด้วยความที่คุณเป็นคนที่มีความอ่อนไหวง่าย จึงทำให้คุณมีความเห็นอกเห็นใจผู้อื่นในระดับลึกซึ้งมากด้วย
นอกจากนี้ คุณยังสามารถมีความไวต่อพื้นผิวและเสียง อาจไม่ชอบฝูงชนจำนวนมากหรือแสงจ้า โดยลักษณะและอุปนิสัยของคนที่มีความอ่อนไหวง่าย เช่น
- มีอารมรณ์เศร้ากับรายการโทรทัศน์หรือภาพยนตร์ที่มีความรุนแรง
- มีการค้นหาความงามในเกือบทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็นงานศิลปะหรือบางสิ่งในธรรมชาติ
- รู้สึกหนักใจจากเสียง แสงจ้า และเสื้อผ้าที่ไม่สบายตัว
- รู้สึกกังวลกับเรื่องเล็ก ๆ
- รู้สึกเศร้ากับสิ่งที่เห็นหรือได้ยินทั้งที่เป็นเรื่องเศร้าของคนอื่น
หากคุณเป็นคนที่มีความอ่อนไหวง่าย คุณอาจประสบปัญหากับการทำงานหลายอย่างพร้อมกันหรือรู้สึกหนักใจค่อนข้างเร็ว และมักจะมีความเห็นอกเห็นใจผู้อื่นอย่างที่กล่าวมาตอนต้น แต่อีกด้านหนึ่งของความเห็นอกเห็นใจคือความเหนื่อยล้าที่ต้องเห็นอกเห็นใจ หากเอาแต่จับผิดความรู้สึกและอารมณ์ของผู้อื่น สิ่งนั้นอาจส่งผลด้านลบทางอารมณ์ของคนที่มีความอ่อนไหวง่ายเช่นกัน
เป็นคนอ่อนไหวง่าย เกิดจากอะไร?
เป็นที่เชื่อกันว่าการเป็นคนอ่อนไหวง่ายอาจเป็นลักษณะทางพันธุกรรม แต่อาจมีปัจจัยอื่น ๆ เช่น สภาพแวดล้อม และประสบการณ์ในวัยเด็กของคุณ หากคุณมีบาดแผลในวัยเด็กคุณอาจเป็นคนที่อ่อนไหวง่าย ด้วยความบอบช้ำจึงทำให้ระแวดระวังมากเกินไป
ขณะเดียวกันการเป็นคนเก็บตัวอาจรู้สึกเหมือนการเป็นคนอ่อนไหว่าย แต่ก็มีความแตกต่างกัน ในสถานการณ์ทางสังคมคนเก็บตัวอาจถูกรบกวนจากสิ่งเร้าทางสังคม เช่น การพูดคุยเล็ก ๆ น้อย ๆ หรือการเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มใหญ่ แต่สำหรับคนอ่อนไหวง่าย แสงไฟที่สว่างและเสียงเพลงที่ดังก็ส่งผลต่อความรู้สึกและการกระทำของพวกเขาเช่นกัน
นอกจากนี้ คนที่มีความอ่อนไหวง่ายมักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นโรคสมาธิสั้น แต่ผู้ที่เป็นโรคสมาธิสั้นมักจะมีปัญหาในการโฟกัสหรือการให้ความสนใจ
สิ่งสำคัญคือต้องจำไว้ว่าไม่มีการวินิจฉัยบุคคลที่มีความอ่อนไหวง่ายอย่างเป็นทางการ และการเป็นคนอ่อนไหวง่ายไม่ได้หมายความว่าคุณมีอาการป่วยทางจิต ความอ่อนไหวง่ายเป็นลักษณะบุคลิกภาพที่เกี่ยวข้องกับการตอบสนองต่ออิทธิพลทั้งด้านบวกและด้านลบที่เพิ่มขึ้นเท่านั้น
ผลกระทบของการเป็นคนอ่อนไหวง่าย
การเป็นคนอ่อนไหวง่ายนั้นมีทั้งข้อดีและความท้าทาย เป็นไปได้ที่คุณจะเป็นคนใจดี หรืออาจเป็นคนที่แสดงปฏิกิริยาต่อความเครียดมากเกินไปจนกระทบชีวิตประจำวันหรือมีปัญหาด้านความสัมพันธ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณตอบโต้ด้วยอารมณ์ที่ก้าวร้าว โดยสิ่งที่อาจสร้างความเครียดให้กับผู้ที่มีความอ่อนไหวง่าย ได้แก่
- ตารางเวลาที่ยุ่งเหยิง
ไม่ใช่ทุกคนที่ชอบความยุ่งวุ่นวาย แต่บางคนอาจชอบความตื่นเต้นและเบิกบานใจกับชีวิตที่ยุ่งเหยิง ในทางกลับกันคนที่อ่อนไหวง่ายจะรู้สึกหนักใจ และกังวลเมื่อพวกเขามีงานต้องทำมากมายในเวลาอันสั้น แม้ว่าโดยทางเทคนิคแล้วพวกเขาจะมีเวลามากพอที่จะทำทุกอย่างให้เสร็จหากพวกเขาเร่งรีบก็ตาม ความกดดันจากสถานการณ์ดังกล่าวจะทำให้คนอ่อนไหวง่ายรู้สึกเครียดอย่างท่วมท้น
- ความคาดหวังของผู้อื่น
คนที่มีความอ่อนไหวง่ายมักจะรับเอาความต้องการและความรู้สึกของผู้อื่น พวกเขาเกลียดการทำให้คนอื่นผิดหวัง จึงเรียนรู้ที่จะปฏิเสธเป็นสิ่งที่ท้าทาย เพราะรู้สึกถูกกดดันจากความต้องการของผู้อื่น
- ความขัดแย้ง
คนอ่อนไหวง่ายอาจมีแนวโน้มที่จะถูกกดดันจากความขัดแย้ง พวกเขาอาจตระหนักถึงปัญหาที่เกิดในความสัมพันธ์มากขึ้น นอกจากนี้ยังสามารถนำไปสู่การตีความสัญญาณที่ไม่เกี่ยวข้องว่าเป็นสัญญาณของความขัดแย้งหรือความโกรธได้ด้วย
- การเปรียบเทียบทางสังคม
คนที่มีความละเอียดอ่อนสูงอาจมีแนวโน้มที่จะเกิดความเครียดจากการเปรียบเทียบทางสังคมเช่นกัน พวกเขาอาจรู้สึกถึงความรู้สึกด้านลบของอีกฝ่ายพอ ๆ กับความรู้สึกของตัวเอง และพวกเขาอาจประสบกับความรู้สึกเหล่านี้อย่างรุนแรงและลึกซึ้งกว่าคนอื่น ๆ
- ความอดทนต่ำ
บางสิ่งที่รบกวนชีวิตประจำวันอาจทำให้รู้สึกหงุดหงิดมากขึ้นสำหรับคนอ่อนไหวง่ายที่กำลังพยายามมีสมาธิ หรือกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์ในสภาพแวดล้อมอาจรุนแรงขึ้น และทำให้การพักผ่อนยากขึ้น ขณะเดียวกันคนที่มีความอ่อนไหวง่ายเมื่อหิว พวกเขาอาจไม่สามารถทนได้และเกิดความเครียดตามมา
- รู้สึกถึงความล้มเหลวของตัวเอง
เนื่องจากคนอ่อนไหวง่ายเป็นนักวิจารณ์ที่เลวร้ายที่สุด พวกเขาจึงมีแนวโน้มที่จะครุ่นคิดและสงสัยในตนเองมากกว่า พวกเขาจะจดจำการกระทำผิดพลาดและเรื่องน่าอายของตนเองได้เป็นอย่างดี และรู้สึกอายมากกว่าคนทั่วไป นอกจากนี้ พวกเขาไม่ชอบถูกจับตามองและประเมินเมื่อกำลังพยายามทำสิ่งที่ท้าทาย และอาจทำพลาดเพราะความเครียดจากการถูกจับตามอง
ไม่อยากเป็นคนอ่อนไหวง่ายทำอย่างไรดี ?
หากคุณเป็นคนอ่อนไหวง่าย มีกลยุทธ์ที่คุณสามารถใช้เพื่อช่วยในเรื่องความวิตกกังวล และความรู้สึกหนักใจในบางสถานการณ์ เช่น
- ให้เวลากับตัวเอง : ใช้เวลาอยู่กับตัวเองมากขึ้น และรวมถึงการหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่ทำให้คุณรู้สึกหนักใจ
- สร้างความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับผู้อื่น : โดยปกติแล้วคนที่อ่อนไหวง่ายมักจะมีสายสัมพันธ์ลึกซึ้งกับบางคนในชีวิต และมักถูกมองว่าเป็นเพื่อนที่คอยช่วยเหลือทุกคน
- ไม่ลืมที่จะขอบคุณตัวเอง : เมื่อคุณตื่นนอนในตอนเช้า ให้นึกถึง 3 สิ่ง ที่คุณรู้สึกขอบคุณ ทำซ้ำในเวลากลางคืนก่อนที่คุณจะเข้านอนเช่นกัน
- การบำบัดด้วยการพูดคุย : หากการเป็นคนอ่อนไหวง่ายส่งผลเสียต่อชีวิตของคุณ อย่าลังเลที่จะพูดคุยกับใครสักคน เพราะการบำบัดด้วยการพูดคุยจะช่วยค้นหาทักษะการเผชิญปัญหา จัดการความวิตกกังวลได้
- หลีกเลี่ยงสิ่งที่สร้างความเครียด : หนังเชือดเฉือนและคนที่บั่นทอนพลังบวกของคุณเป็นสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยงอย่างยิ่ง
การเป็นคนอ่อนไหวง่าย หมายความว่าคุณมีแนวโน้มที่จะรู้สึกถึงสิ่งต่าง ๆ อย่างลึกซึ้ง ไม่ว่าสิ่งเหล่านั้นจะเป็นด้านบวกหรือด้านลบก็ตาม แต่ขณะเดียวกันความรู้สึกด้านลบอาจส่งผลต่อระดับความเครียด ความสัมพันธ์ และความสามารถในการรับมือกับปัญหาของคุณ ดังนั้น คุณควรเข้าใจและหาวิธีจัดการกับความรู้สึก เพื่อดูแลสุขภาพจิตของตนเอง
ที่มา verywellmind , clevelandclinic