กาแฟเป็นเครื่องดื่มที่ได้รับความนิยมไปทั่วโลก คนไทยเองนิยมดื่มกาแฟกันมากขึ้น ไม่ว่าจะด้วยความชื่นชอบในรสชาติและกลิ่น หรือเพราะเทรนด์ก็ตาม การพูดคุยเรื่องกาแฟในวงสนทนาไม่ว่าจะในกลุ่มเพื่อนสนิท คนที่เป็นคอกาแฟด้วยกัน หรือคนที่เพิ่งรู้จักมีส่วนช่วยให้ทั้งสองฝ่ายได้ทำความรู้จักและเข้าใจกันได้เร็วมากขึ้น โดยมีเรื่องของเมล็ดเบอร์รีจิ๋วสีน้ำตาลเข้มเป็นสะพาน
Hack for Health เลยจะพามารู้จักกับสายพันธุ์ของเมล็ดกาแฟและคาแรกเตอร์ของเมล็ดกาแฟแต่ละแบบเพื่อให้อรรถรสในการพูดคุยเรื่องกาแฟเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ การแสดงออกถึงความรู้ในเรื่องที่ตัวเองชอบได้อย่างเชี่ยวชาญอาจช่วยเสริมบุคลิกภาพและเสน่ห์ให้กับคนพูดได้ด้วย
สายพันธุ์เมล็ดกาแฟ 4 ชนิดที่คนดื่มกาแฟต้องรู้จัก
สายพันธุ์กาแฟ ที่คนไทยคุ้นหูมี 2 ชนิด คือ อะราบิก้า และ โรบัสต้า แต่จริง ๆ แล้วบนโลกของเรามีสายพันธุ์กาแฟที่พบได้หลัก ๆ 4 สายพันธุ์ด้วยกัน
1. อะราบิก้า (Arabica)
เมล็ดกาแฟอะราบิก้าเป็นสายพันธุ์กาแฟที่ถูกนำไปบริโภคมากที่สุดในโลก โดยกินสัดส่วนถึง 60 เปอร์เซ็นต์จากเมล็ดกาแฟทั้งหมด และเชื่อกันว่าเป็นกาแฟชนิดแรกที่มนุษย์ได้ลิ้มลอง โดยอะราบิก้ามีถิ่นกำเนิด ณ ที่ราบสูงเอธิโอเปีย หนึ่งในดินแดนที่ขึ้นชื่อเรื่องกาแฟมากที่สุดของโลก
ในยุคหลังผู้คนในที่ราบสูงเอธิโอเปียได้ค้าขายกับชนชาติอื่น ๆ กาแฟสายพันธุ์นี้จึงแพร่กระจายไปยังพื้นที่ทางใต้ของคาบสมุทรอาราเบียหรือประเทศเยเมนในปัจจุบัน ผู้ที่อาศัยอยู่บริเวณคาบสมุทรนี้ถูกเรียกว่าชาวอาหรับ เมื่อชาวยุโรปได้ติดต่อซื้อขายสินค้ากับชาวอาหรับ รวมถึงเมล็ดกาแฟ ชาวยุโรปจึงเรียกกาแฟชนิดนี้ว่า ‘อะราบิก้า’ นั่นเอง
ลักษณะเมล็ด: เมล็ดรูปทรงรี ยาว และอวบ โดยเมล็ดกาแฟอะราบิก้าสายพันธุ์ย่อยมีลักษณะเมล็ดที่ต่างกันออกไป
ระดับคาเฟอีน: ปานกลาง
รสชาติ กลิ่น สัมผัส: รสชาติและกลิ่นของกาแฟสายพันธุ์อะราบิก้าโดดเด่นเรื่องความหวาน นุ่มละมุน รสชาติที่หลากหลาย ไม่ขมเท่าสายพันธุ์อื่นจึงทำให้ดื่มง่ายและได้รับความนิยม ส่วนรายละเอียดอาจแตกต่างแยกย่อยกันไปตามแต่ละชนิด
- ทิปิกา (Typica) ออกรสหวานและสะอาด (Clean) ซึ่งในภาษากาแฟหมายถึงมีความเป็นกลางและเข้าได้กับกาแฟชนิดอื่น ๆ กาแฟชนิดไทปิกาจึงมักถูกนำไปเป็นผสมข้ามสายพันธุ์เพื่อสร้างกาแฟรสชาติใหม่ ๆ
- เบอร์เบิร์น (Bourbon) ให้รสชาติที่เข้มและหวานออกไปทางช็อกโกแลตและกลิ่นผลไม้จาง ๆ
- คาทูร์รา (Caturra) คล้ายกับเบอร์เบิร์น แต่จะมีรสที่ทั้งหวานและเปรี้ยว พร้อมให้กลิ่นซิตรัส (ผลไม้ตระกูลส้ม) จาง ๆ
- เกชาร์ (Geshar) เป็นสายพันธุ์กาแฟที่มีราคาแพง เพราะมีทั้งรสชาติ ความหอม ความเปรี้ยว ความสมดุล อาฟเตอร์เทสต์ (After taste: รสชาติติดปลายลิ้นหรือรสชาติที่ได้รับหลังกลืน) ความหวาน และความซับซ้อนของสัมผัส
2. โรบัสต้า (Robusta)
กาแฟโรบัสต้ากินสัดส่วนของกาแฟทั่วโลกราว 30 เปอร์เซ็นต์รองจากอะราบิก้า โรบัสต้ามีถิ่นกำเนิดจากทวีปแอฟริกาที่อยู่ใต้ซาฮารา (Sub-Saharan Africa) แต่ในปัจจุบันมีการปลูกในหลายประเทศทั่วโลก
ลักษณะเมล็ด: เมล็ดเล็ก สั้น กลม และโค้งมน
ระดับคาเฟอีน: สูง
รสชาติ กลิ่น สัมผัส: โดยทั่วไปกาแฟโรบัสต้ามักจะมีกลิ่นและรสชาติที่เข้มและเปรี้ยวโดดกว่ากาแฟสายพันธุ์อื่น และอาจเข้มจนถึงมีรสไหม้ (Burnt taste) ปนมาด้วย ทั้งยังมี ‘บอดี’ (Body) ที่หนา ซึ่งจะให้ความรู้สึกถึงมวลกาแฟที่อยู่ในปากเมื่อดื่มเข้าไป ส่วนเทสต์โน้ต (Taste note) จะออกไปในทางดาร์กช็อกโกแลต คล้ายกับถั่ว (Nutty) ไปจนถึงวิสกี
3. ลิเบอริก้า (Libertica)
กาแฟสายพันธุ์ลิเบอริก้ามีถิ่นกำเนิดอยู่ที่ชายฝั่งตะวันตกของประเทศไลบีเรียที่อยู่ในแถบตะวันตกของแอฟริกา กาแฟชนิดนี้จึงได้ชื่อว่าลิเบอริก้า แต่ปัจจุบันนิยมปลูกในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อย่างประเทศมาเลเซีย อินโดนีเซีย และฟิลิปปินส์
ลักษณะเมล็ด: เมล็ดเรียวยาวใหญ่กว่าสายพันธุ์อื่น
ระดับคาเฟอีน: ต่ำ
รสชาติ กลิ่น สัมผัส: กาแฟสายพันธุ์ลิเบอริก้าให้สัมผัสที่หนา ออกไปโทนเอิร์ธตี้ (Earthy) และวู้ดดี้ (Woody) คล้ายกับกลิ่นดินและเปลือกไม้ ผสมกับกลิ่นควัน เคยมีการอธิบายรสชาติกาแฟสายพันธุ์นี้ถึงขั้นที่ว่าคล้ายกับการดื่มยาสูบในรูปแบบน้ำ ในขณะที่กลิ่นจะออกไปทางผลไม้อ่อน ๆ สวนทางกับรสชาติ ด้วยรสชาติที่เข้มจัดของลิเบอริก้า คนที่ได้ดื่มจึงแบ่งออกได้ 2 แบบ ถ้าไม่ชอบก็เกลียดไปเลย ทั้งยังได้ฉายาว่า ‘Manly coffee’ หรือถ้าแปลเป็นไทยตรงตัวจะหมายความว่า ‘กาแฟลูกผู้ชาย’ อะไรแนวนั้น
4. เอ็กซ์เซลซา (Excelsa)
เอ็กซ์เซลซาเป็นสายพันธุ์กาแฟที่พบครั้งแรกในแถบแอฟริกากลาง ในช่วงก่อนหน้านี้เอ็กซ์เซลซาถูกจัดว่าเป็นกาแฟสายพันธุ์เดี่ยวเหมือนกับอะราบิก้า โรบัสต้า และลิเบอริก้า แต่ในไม่นานมานี้ถูกจัดให้เป็นกาแฟชนิดหนึ่งในสายพันธุ์เดียวกับลิเบอริก้าไปแล้ว ปัจจุบันสามารพบการปลูกกาแฟชนิดนี้ได้ทั่วเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ลักษณะเมล็ด: เมล็ดรูปทรงรี ยาว และอวบคล้ายอะราบิก้า แต่ขนาดใหญ่กว่า
ระดับเคเฟอีน: ต่ำ
รสชาติ กลิ่น สัมผัส: รสชาติและกลิ่นของเอ็กซ์เซลซาเป็นการผสมผสานระหว่างความเปรี้ยวและกลิ่นผลไม้จากการคั่วอ่อน แต่ให้รสชาติของกาแฟคล้ายกับการคั่วเข้ม มาพร้อมกับกลิ่นหอมอ่อนของกาแฟ
นอกจากกาแฟ 4 สายพันธุ์นี้แล้ว บนโลกของเรายังมีกาแฟสายพันธุ์อื่น ๆ ด้วย แต่พบในสัดส่วนที่น้อยมาก บทความกาแฟ 101 นี้จะพอช่วยให้หลายคนเข้าใจที่มาที่ไปและคาแรกเตอร์ของกาแฟที่เราดื่มกันในทุกวันมากขึ้นด้วย
โดยนอกจากกาแฟจะเป็นเครื่องดื่มที่เชื่อมผู้ทั่วโลกเข้าหากันแล้ว กาแฟยังมีประโยชน์ต่อสุขภาพในหลายด้าน ไม่ใช่แค่การแก้ง่วง แต่ยังช่วยชะลอการเสื่อมของสมองและระบบประสาท บรรเทาอาการปวดหัวในบางคน นอกจากนี้ การศึกษาบางส่วนยังพบว่าคนที่ดื่มกาแฟเป็นประจำเสี่ยงต่อการเกิดโรคอัลไซเมอร์น้อยกว่า แต่ถึงอย่างนั้นก็ไม่ควรดื่มกาแฟมากเกินไป เพราะอาจทำให้เกิดผลข้างเคียง อย่างใจสั่น เวียนหัว นอนไม่หลับ หรือคลื่นไส้อาเจียนได้
ที่มา: Coffeeaffection
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส