คำว่า ‘สงคราม’ ดูห่างไกลจากคนไทย โดยเฉพาะคนที่เกิดในเจเนอร์เรชัน X เป็นต้นไป บางคนได้เคยได้ยินเรื่องเล่า ถึงชีวิตหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 คุณปู่ คุณย่า คุณตา คุณยาย หรือ เรียนรู้จากหนังสือ ประวัติศาสตร์ต่าง ๆ 

James Nachtwey
เจมส์ แนชต์เวย์ (James Nachtwey) หนึ่งในช่างภาพสารคดีสงครามที่มีความสำคัญและมีชื่อเสียงที่สุดในโลก

แต่จะดีไม่น้อยหากได้ชมภาพถ่ายจากสถานที่จริง จากช่างภาพสงครามระดับโลกอย่าง เจมส์ แนชต์เวย์ (James Nachtwey) หนึ่งในช่างภาพสารคดีสงครามที่มีความสำคัญและมีชื่อเสียงที่สุดในโลก เขาเปรียบเสมือนผู้สังเกตุการณ์ และพยานของสงครามซึ่งเป็นผลมาจากความขัดแย้ง รวมทั้งโศกนาฎกรรมภัยพิบัติทั่วโลก ที่นำมาจัดแสดง James Nachtwey: Memoria Exhibition นิทรรศการรวมผลงานภาพถ่ายสงครามของ เจมส์ แนชต์วีย์ จำนวน 126 ภาพ พร้อมการฉายวีดีโอสั้นที่กำกับโดย โทมัส นอร์ดานสตัด (Thomas Nordanstad) จัดโดย สมาคมถ่ายภาพแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ ร่วมกับ มูลนิธิส่งเสริมการถ่ายภาพ และหอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ด้วยการสนับสนุนจากสถานเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย ระหว่างวันที่ 5 กันยายน 2566 – 26 พฤศจิกายน 2566 เวลา 10.00 – 20.00 น. ณ ชั้น 7 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร เข้าชมฟรีโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย

ครั้งแรกในไทย-เอเชียแปซิฟิก และแสดงภาพถ่ายเซตยูเครนที่แรกของโลก

James Nachtwey: Memoria Exhibition คือ นิทรรศการรวมผลงานภาพถ่ายสงคราม และโศกนาฎกรรมภัยพิบัติตลอดอาชีพการเป็นช่างภาพสงครามกว่า 42 ปี ของแนชต์เวย์ที่จะมาจัดแสดงครั้งแรกในไทยและเอเชียแปซิฟิก โดยนำภาพชุดเดียวกันกับที่นำไปจัดแสดง ณ กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส, มิลาน ประเทศอิตาลี สตอกโฮล์ม ประเทศสวีเดน และ มหานครนิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นต้น ซึ่งจะเผยให้เห็นถึงชีวิตในขณะเกิดสงคราม และชีวิตหลังสงครามที่ต้องดิ้นรนต่อสู้ของผู้คนและการพยายามใช้ชีวิตหลังจากการสูญเสีย

พิเศษสำหรับประเทศไทย แนชต์เวย์นำภาพถ่ายเซตพิเศษมาเผยสู่สาธารณะเป็นที่แรกของโลก กับภาพประวัติศาสต์ของชีวิตในสงครามยูเครนที่ไม่เคยเห็นที่ไหนมาก่อนให้คนไทยได้ชมก่อนใคร

นอกจากนี้ยังได้จัดกิจกรรมฉายภาพยนตร์ War Photographer สารคดีที่เล่าถึงชีวิตและการทำงานเป็นช่างภาพสารคดีสงคราม และโศกนาฎกรรมภัยพิบัติ และกิจกรรมพูดคุยกับแนชต์เวย์ในวันที่ 5 กันยายน 2566 เวลา 16.00 น. ณ ห้องออดิทอเรียม ชั้น 5 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร

สำหรับภาพยนตร์สารคดี War Photographer ที่กำกับโดย คริสเตียน เฟรย์ (Christian Frei) ได้ติดตามการทำงานของแนชต์เวย์ ช่างภาพสงครามเป็นเวลาเวลา 2 ปีในสงครามที่ประเทศอินโดนีเซีย, โคโซโว, ปาเลสไตน์ เป็นต้น โดยใช้กล้องขนาดเล็กพิเศษแนบไปกับกล้องถ่ายภาพของแนชต์เวย์ทำให้ได้เห็นมุมมองของช่างภาพชื่อดังของโลก ได้ยินเสียงลมหายใจ ที่สะท้อนถึงแรงจูงใจและการทำงานในฐานะช่างภาพสงคราม

หนึ่งภาพ…ล้านความหมาย

James Nachtwey
Sudan Darfur 2004 (ซูดาน, ดาร์ฟูร์, 2004) แม่คนหนึ่งกำลังปลอบลูกที่เข้ารับการดูแลในศูนย์การแพทย์จัดตั้งโดยองค์การแพทย์ไร้พรมแดน
James Nachtwey
West Bank Ramallah 2000 (เวสต์แบงก์, รอมัลลอฮ์, 2000) ระหว่างการประท้วงจุดหนึ่งในการลุกฮืออินติฟาดาของปาเลสไตน์ครั้งที่ 2 ผู้ชุมนุมเริ่มขว้างปาก้อนหินและระเบิดขวดใส่ทหารอิสราเอลที่ติดอาวุธครบมือ จึงตอบโตด้วยการยิงปืนใส่โดยใช้ทั้งกระสุนจริง และกระสุนเหล็กกล้าเคลือบยาง ซึ่งทำให้บาดเจ็บร้ายแรงและอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้
James Nachtwey
Afghanistan Kabul 1996 (อัฟกานิสถาน, คาบุล, 1996) จุดที่เคยเป็นย่านการค้ากลาง ปัจจุบันมีสภาพเป็นซากไม่ต่างกับพื้นผิวดวงจันทร์
James Nachtwey
Greece Idomeni 2016 (กรีซ, อิโดเมนี, 2016) ทางการประกาศปิดพรมแดนระหว่างกรีซและมาซิโดเนีย ปล่อยให้ผู้อพยพต้องรออยู่หลายสัปดาห์กลางฝนและอากาศหนาวในค่ายอพยพที่เฉอะแฉะโคลน บางคนถึงกับพยายามเข้าผ่านเส้นทางอื่นด้วยการเดินหาช่องโหว่ตามแนวป่า จนมาถึงจุดที่ต้องเดินเท้าข้ามแม่น้ำเชี่ยวกรากเย็นเยียบด้วยหิมะละลายจากยอดเขา
James Nachtwey
Bosnia-Herzegovina Mostar 1993 (บอสเนีย-เฮอร์เซโกวินา, มอสตาร์, 1993) การรบชิงเมืองมอสตาร์เกิดขึ้นตามบ้านแต่ละหลัง ห้องแต่ละห้อง บ้านใกล้เรือนเคียงสู้กันเอง แม้แต่ห้องนอนอันเป็นสถานที่พักเหนื่อยหรือสถานที่ถือกำเนิดชีวิตเองก็กลับกลายเป็นสนามรบ เมื่อกองกำลังติดอาวุธชาวโครเอเชียเข้ายึดอะพาร์ตเมนต์แห่งหนึ่งพร้อมขับไล่ผู้อยู่อาศัยชาวมุสลิมออกไป
James Nachtwey
El Salvador San Luis de la Reina 1984 (เอลซัลวาดอร์, ซาน ลูอิส เด ลา เรย์นา, 1984) ทหารลาดตระเวนเอลซัลวาดอร์ถูกซุ่มโจมตีโดยพลรบกองโจร และเมื่อนำส่งทหารบาดเจ็บมาถึงสนามฟุตบอลหมู่บ้าน เด็กหญิงสามคนในชุดฉลองประจำวันนักบุญออกมาจากโบสถ์เพื่อดูกองทหารอพยพออกจากพื้นที่ทางเครื่องบิน
James Nachtwey
USA New York City 2001 (สหรัฐอเมริกา, นครนิวยอร์ก, 2001) อาคารฝั่งใต้ของตึกแฝดเวิลด์เทรดเซ็นเตอร์ถล่ม จากเหตุการณ์ 9/11

ไม่ใช่แค่ช่างภาพสงคราม แต่เป็นผู้สังเกตการณ์โลก

เจมส์ แนชต์เวย์ เกิด 14 มีนาคม 1948 เติบโตในแมสซาชูเซตส์และจบการศึกษาจาก Dartmouth College ด้านประวัติศาสตร์ศิลปะและรัฐศาสตร์ เขาเริ่มต้นในอาชีพช่างภาพกับ Abuquerque Journal ในปี 1976 ก่อนจะย้ายมาอยู่ New York และเริ่มทำงานเป็นช่างภาพอิสระ ในปี 1981 โดยเขาได้ทำงานในต่างประเทศครั้งแรกที่ไอร์แลนด์เหนือ เพื่อนำเสนอเรื่องเกี่ยวกับความขัดแย้งของประชาชนในพื้นที่ สู่การเดินทางรอบโลก ทั้งในแอฟริกาใต้ ลาตินอเมริกา รัสเซีย ยุโรปตะวันออก เวียดนาม อัฟกานิสถาน เพื่อบันทึกภาพประวัติศาสตร์ที่ไม่อยากให้เกิดขึ้นซ้ำ และเคยเป็นช่างภาพให้กับนิตยสาร TIME ตั้งแต่ปี 1984- 2018

ในปี 2003 เขาได้รับบาดเจ็บจากลูกระเบิด ระหว่างทำงานที่นครแบกแดดให้กับนิตยสาร TIME เพื่อบันทึกภาพการบุกอิรักโดยสหรัฐอเมริกา ในเหตุการณ์นั้นมีทหารสองนายได้รับบาดเจ็บ พร้อมกับผู้สื่อข่าวของนิตยสาร TIME ส่วนตัวเขายังสามารถถ่ายภาพการช่วยชีวิตโดยแพทย์สนามได้หลายภาพก่อนที่จะหมดสติ แนชต์เวย์ได้รักษาตัวในโรงพยาบาลในสหรัฐอเมริกาจนหายดี หลังจากนั้นได้เดินทางมาบันทึกภาพโศกนาฏกรรมจากคลื่นยักษ์สึนามิ ที่ถล่มเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2004 ได้อีกด้วย

นิทรรศการ Memoria’ ของแนชต์เวย์ได้จัดแสดงความทรงจำในการทำงานตลอดชีวิตอันยาวนานหลายทศวรรษ ซึ่งเขามักจะอยู่ศูนย์กลางของวิกฤตการณ์และสถานที่ที่พังทลายจากสงคราม เพื่อบันทึกภาพเหตุการณ์สำคัญในเสี้ยววินาที ภาพถ่ายแต่ละภาพของแนชต์เวย์มุ่งเน้นไปที่ผลกระทบของความอยุติธรรมและความรุนแรงอันเป็นเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ที่ส่งผลกระทบไปทั่วโลก แต่ในขณะเดียวกันก็ทำให้เกิดความรู้สึกเห็นอกเห็นใจ เพื่อเรียกร้องให้มีการแก้ไขทั้งด้านมนุษยธรรมและภัยพิบัติทางธรรมชาติอย่างเร่งด่วน

แนชต์เวย์เคยกล่าวไว้ในงานเปิดนิทรรศการ ‘Memoria’ ที่ Fotografiska Tallinn ว่า สำหรับฉันแล้ว การถ่ายภาพไม่ใช่การยัดเยียดสิ่งที่ผมคิดว่าผมรู้ให้เป็นความจริง มันคือการสำรวจด้วยตาหนึ่งคู่ หนึ่งความคิด หนึ่งหัวใจ เคลื่อนผ่านโลกแห่งความเป็นจริงตามเวลาจริง พยายามบอกเล่าเรื่องราวที่เกิดขึ้นกับผู้คนทีละคน ณ จุดที่เกิดสถานการณ์ความขัดแย้ง เรื่องราวที่สังคมต้องการเพื่อดำเนินไปอย่างถูกต้อง เพื่อประเมินเหตุการณ์ ตัดสินใจอย่างรอบรู้ เพื่อเรียนรู้เกี่ยวกับตัวเราอย่างต่อเนื่อง และในที่สุดภาพถ่ายงานของผมก็ขยายออกไปนอกสงคราม รวมไปถึงสถานการณ์อื่นๆ ที่มีความอยุติธรรม นำไปสู่การเรียกร้องให้มีการแก้ไข ทั้งด้านมนุษยธรรมและภัยพิบัติทางธรรมชาติที่ต้องได้รับการช่วยเหลืออย่างเร่งด่วน ตลอดจนปัญหาสุขภาพที่ต้องได้รับความสนใจมากขึ้น

ผู้สนใจสามารถชมงาน James Nachtwey: Memoria Exhibition นิทรรศการรวมผลงานภาพถ่ายสงคราม และภัยพิบัติของ เจมส์ แนชต์เวย์ ระหว่างวันที่ 5 กันยายน 2566 – 26 พฤศจิกายน 2566 เวลา 10.00 – 20.00 น. ณ ชั้น 7 หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร เข้าชมฟรีโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ติดตามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ http://www.rpst.or.th/

พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส