ต้องบอกว่าเป็นกระแสมากสำหรับเตามหาเศรษฐีที่กระทรวงพลังงานได้แนะนำให้ประชาชนใช้แทนเตาอั้งโล่ที่มีอยู่ ด้วยคุณสมบัติที่สามารถประหยัดไม้, ฟืนและถ่านที่นำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงได้ถึง 500-600 บาท/ครัวเรือน/ปี และช่วยลดการใช้แก๊ส LPG ในครัวเรือนอีกด้วย แต่ยุคน้ำมันแพงของแพงแบบนี้ถ่านแบบไหนจะเหมาะกับเตามหาเศรษฐีบ้างสามารถติดตามได้ในบทความนี้เลยครับ

ก่อนอื่นต้องบอกก่อนว่าในประเทศไทยไม่ได้มีการจำแนกถ่านเป็นประเภทกันอยู่แล้ว ซึ่งก็จะเกิดคำถามว่าแล้วถ่านที่ขายอยู่ตามเว็บชอปปิงออนไลน์แต่ละแบบล่ะเขาแบ่งกันอย่างไร มีข้อมูลที่น่าสนใจจาก Gotoknow โดย อ.ต๋อย ได้จำแนกลักษณะของถ่านตามอุณหภูมิการเผาไหม้ของถ่าน ไว้ดังนี้

รูปจาก Gotoknow โดย อ.ต๋อย

ซึ่งจากการสำรวจของตลาดการขายถ่านมีทั้งถ่านแบบอัดแท่ง ถ่านไม้ธรรมดา ถ่านดำที่เผาที่อุณหภูมิ 950 องศา และถ่านขาวที่เผาที่อุณหภูมิ 950 องศาเช่นกันกับถ่านดำแต่วิธีดับถ่านไม่เหมือนกัน แบไต๋จึงขอรวบรวมไว้ดังนี้

ถ่านอัดแท่ง

มีขายอยู่ทั่วไปและค่อนข้างได้รับนิยม ใช้งานได้ทันที โดยที่เราไม่จำเป็นต้องหักหรือทุบ ภายในถ่านจะมีวัสดุที่ช่วยให้เกิดการติดไฟได้ง่าย อย่าง โซเดียมไนเตรต, แป้ง, ขี้เลื่อย และไม้ จากนั้นนำเอามาขึ้นรูปเป็นแท่งให้มีขนาดที่สม่ำเสมอกัน ซึ่งถ่านอัดแท่งจะเหมาะสำหรับการเผาปลา, เนื้อสเต๊ก หรือเนื้อสัตว์ต่าง ๆ

วัตถุดิบในการผลิตถ่านอัดแท่ง มีหลากหลายชนิด เช่น ซังข้าวโพด กะลามะพร้าว แกลบ ขี้เลื้อย ฟางข้าว ชานอ้อย ต้นมันสำปะหลัง เหง้ามันสำปะหลัง หญ้าคา หญ้าขจรจบ ไมยราบ ผักตบชวา ใบจามจุรี กะลาปาล์ม ต้นฝ้าย ต้นข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ กากทานตะวัน เปลือกทุเรียน เศษถ่านหุงต้มที่เหลือใช้จากการใช้แล้ว ฯลฯ

  • ให้ความร้อนสูงและสม่ำเสมอ ไม่เกิดเปลวไฟ
  • ไม่เกิดควันมากเหมือนถ่านไม้เนื่องจากความชื้นน้อยมาก
  • ไม่แตกปะทุและเกิดประกายไฟ
  • ขี้เถ้าน้อย
  • สามารถใช้งานได้นานกว่าถ่านไม้ธรรมดาถึง 2.5 – 3 เท่า
  • ไม่มีกลิ่นเหม็นและฉุน เหมือนถ่านไม้
  • ใช้พื้นที่ในการจัดเก็บน้อยเพราะมีลักษณะเป็นแท่งเท่า ๆ กัน

ถ่านไม้

โดยทั่วไปแล้วถ่านไม้จะมีส่วนประกอบเป็นไม้แบบ 100% ไม่มีการเติมแต่งสารเคมีใด ๆ ลงไป ราคาแพงกว่าถ่านอัดแท่งประมาณ 2 เท่า ซื้อถ่านไม้ก็ถือว่าคุ้มค่า เพราะคุณสมบัติในเรื่องของการติดไฟและการเผาที่ไม่มีสารเคมีมาเจือปน

  • เผาไหม้ได้ง่าย และ สามารถใช้ได้ต่อเนื่องจนกว่าเนื้อถ่านจะหมด
  • ติดไฟยากนิดหน่อย
  • ไม่มีสารเคมีมาเจือปนจากการเผา

ถ่านดำ หรือ ถ่านอ่อน

การเผาถ่านดำ จะมีขั้นตอนในการเผาที่อุณหภูมิสูงสุด 950 องศาเซลเซียส ในช่วงหลังจากที่มีการทำถ่านให้บริสุทธิ์จะดับถ่านภายในเตา โดยทำการปิดเตาไว้ อุณหภูมิของถ่านก็จะเย็นตัวลง เมื่ออุณหภูมิลดลงไปอยู่ที่ 50 องศาเซลเซียสแล้วก็สามารถเปิดช่องเตา ด้านบน และด้านหน้าเพื่อนำถ่านออกจากเตาได้ ระยะเวลาในการเผาถ่านดำจะนานกว่าถ่านขาว เพราะต้องมีการรอให้ถ่านเย็นตัวลงภายในเตาก่อนนำออกมา

  • ถ่านดำที่เผาด้วยอุณหภูมิไม่สูงมากใช้เวลาการเผาสั้นจะเหมาะเป็นเชื้อเพลิงในการปิ้งย่าง หรือให้ความอบอุ่น หากเป็นไม้ใยสั้นจะสามารถให้ไฟที่มีค่าความร้อนไม่สูงแต่ติดไฟได้นาน ส่วนถ่านที่ผลิตจากไม้ใยยาว เช่นไม้ไผ่ จะเหมาะกับกิจกรรมที่ต้องการไฟแรงในระยะเวลาอันสั้น เช่น การตีเหล็ก
  • ถ่านดำเผาด้วยการให้ความร้อนอย่างช้า ๆ จนอุณหภูมิสูงในเวลาที่ยาวนานจะทำให้ถ่านดำมีค่าคาร์บอนเสถียรสูงสามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างหลากหลาย ในครัวเรือนสามารถใช้เป็นเชื้อเพลิงได้
  • ใช้ดูดกลิ่นและความชื้น บำบัดน้ำเสียในครัวเรือน ในทางการเกษตรใช้ปรับปรุงดินใช้ในการทำปุ๋ยหมัก

ถ่านขาว หรือถ่านแข็ง

การเผาถ่านขาวจะมีขั้นตอนในการเผาที่อุณหภูมิสูงสุด 950 องศาเซลเซียส แต่วิธีการดับถ่านขาวให้อุณหภูมิลดลงจะใช้การนำถ่านออกมาดับภายนอก โดยใช้ขี้เถ้าชื้นเป็นตัวหยุดอุณหภูมิความร้อนของถ่านอย่างกะทันหัน ตัวถ่านจึงมีขี้เถ้าติดอยู่ทำ ให้มีสีขาวขึ้น วิธีนี้กระบวนการผลิตถ่านขาวจึงมีความรวดเร็วกว่าถ่านดำ

  • การจุดไฟติดจะช้ากว่าถ่านดำ แต่เมื่อติดไฟแล้วจะให้ร้อนได้ยาวนานกว่า
  • เผาได้ในอุณหภูมิที่สูง ทำให้เนื้อสุกได้เร็วยิ่งขึ้น และ ควันที่ปล่อยออกมาค่อนข้างน้อย
  • เอาไปวางในห้องน้ำเพื่อป้องกันเชื้อรา เพราะมีคุณสมบัติดูดซึมสารพิษในน้ำได้ดี

จำแนกข้อดีข้อเสีย

ถ่านอัดแท่งถ่านไม้ถ่านดำ หรือถ่านอ่อนถ่านขาว หรือถ่านแข็ง
ลักษณะเป็นแท่งขนาดเท่า ๆ กันเป็นไม้และมีเปลือกไม้ติดอยู่เป็นเนื้อไม้ ไม่มีเปลือกไม้ติดเป็นเนื้อไม้ ไม่มีเปลือกไม้ติด
การทำความร้อนให้ความร้อนสูงให้ความร้อนสูงให้ความร้อนต่ำให้ความร้อนสูงมาก 
การติดไฟติดไฟนาน ติดไฟนาน ติดไฟนาน ติดไฟนานที่สุด
ปริมาณควันน้อย มาก มาก แต่ถ้าติดไฟแล้วแทบไม่มีควันน้อย 
การจุดไฟติดไฟง่ายติดไฟได้ยากติดไฟได้ยากติดไฟได้ยาก
ราคาราคาถูกเริ่มต้นที่ 30 บาทราคาตั้งแต่ 70 บาทขึ้นไปราคาตั้งแต่ 100 บาทขึ้นไปราคาแพงที่สุด ตั้งแต่หลักร้อยจนถึงหลักพัน 

ต้องบอกว่าถ่านทุกชนิดสามารถใช้ได้กับเตามหาเศรษฐี แต่ถ่านอัดแท่งน่าจะเหมาะสมที่สุดด้วยราคาที่ไม่แพง หาซื้อได้ง่าย และใช้งานได้ทันที โดยที่เราไม่จำเป็นต้องหักหรือทุบ เพราะเตามหาเศรษฐีมีช่องบรรจุถ่านแบบเล็กอยู่แล้วและขนาดของถ่านอัดแท่งมีขนาดที่เท่ากันหมดไม่มีชิ้นเล็กชิ้นใหญ่ ที่สำคัญถ่านอัดแท่งติดไฟได้ง่ายทำความร้อนได้สูงและสม่ำเสมอ

ส่วนถ่านอื่น ๆ มีราคาที่แพงกว่า แต่จะแลกมาด้วยส่วนผสมที่เป็นไม้ล้วน ๆ ปลอดภัยไม่มีสารเคมีเจือปน ทั้งนี้ถ่านบางชนิดอาจจะช่วยในเรื่องของการปรุงอาหาร (ความร้อนสูงต่ำมีส่วนเกี่ยวข้องกับรสชาติอาหาร)

ที่มา bestreview , gotoknow, Nitiphat Sub-aurairat

พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส