นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่มนุษย์จะต้องรับมือกับการระบาดของเชื้อร้าย แต่ในครั้งนี้ Covid-19 กลายเป็นโรคระบาดที่น่ากลัวจนทำให้ใครหลายคนวิตกกังวล ด้วยยุคที่ข่าวสามารถแพร่กระจาย และส่งต่อได้อย่างรวดเร็ว จึงไม่แปลกที่จะทำให้ประชาชนเกิดความแตกตื่น และเตรียมพร้อมป้องกันตนเองได้รวดเร็วยิ่งขึ้น
วันนี้แบไต๋จะพาคุณผู้อ่านทุกท่านย้อนรอยโรคระบาดที่เคยเกิดขึ้นในระดับ Pandemic และมาดูกันว่าในแต่ละครั้งเราผ่านมันมาได้อย่างไร
ก่อนจะย้อนรอยเราต้องมาทำความเข้าใจก่อนว่าการระบาดระดับ Pandemic คืออะไร?
คนสมัยก่อนเชื่อว่าสาเหตุการตายของคนเป็นจำนวนมากนั้นเกิดจากการลงโทษของพระเจ้า แต่เมื่อวิทยาศาสตร์เจริญก้าวหน้าคนก็เริ่มเข้าใจว่าความเป็นจริงแล้วโรคร้ายนั้นเกิดจากการแพร่ระบาดของเชื้อ การระบาดของโรคถูกจัดแบ่งออกเป็น 4 ระดับ คือ
- Endemic (โรคประจำถิ่น) คือ โรคที่เกิดขึ้นประจำในพื้นที่นั้น กล่าวคือมีอัตราป่วยคงที่และสามารถคาดการณ์ได้ โดยมีขอบเขตของการระบาดเป็นเมือง ประเทศ หรือใหญ่กว่านั้น เช่น ไข้เลือดออกในไทย โรคมาลาเรียในแอฟริกา
- Outbreak (การระบาด) คือ เหตุการณ์ที่มีผู้ป่วยเพิ่มขึ้นอย่างผิดปกติ อาจเกิดต่อจากโรคประจำถิ่น แต่มีจำนวนผู้ป่วยมากกว่าที่คาดการณ์ หรือในกรณีโรคอุบัติใหม่ ถึงแม้จะมีผู้ป่วยเพียงรายเดียว
- Epidemic (โรคระบาด) คือ การระบาดที่แพร่กระจายกว้างขึ้นแต่ยังคงมีขอบเขตที่แน่ชัดของการระบาด เช่น โรคอีโบลาที่ระบาดในทวีปแอฟริกาตะวันตก การระบาดของ Covid-19 ในประเทศจีน และระบาดต่อมายังประเทศอื่นในทวีปเอเชีย
- Pandemic (การระบาดใหญ่/ทั่วโลก) คือ โรคระบาดที่เกิดการระบาดทั่วโลก เช่น การระบาดของไข้หวัดใหญ่ที่ย้อนกลับไปตั้งแต่ปี 2461 (Spanish flu) และ Covid-19 ในปัจจุบัน
ซึ่งจากแผนภาพด้านล่างนี้ จะเห็นว่าโรคระบาดครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษยชาติคือ Black Death หรือการระบาดของกาฬโรคครั้งใหญ่ในช่วงปี 1347 – 1351 ที่มีผู้เสียชีวิตกว่า 200 ล้านคน
ในปัจจุบันการเดินทางข้ามประเทศ ข้ามทวีปเป็นเรื่องที่ทำได้ง่ายขึ้นจึงไม่แปลกที่เชื้อจะถูกส่งต่อไปยังประเทศต่าง ๆ ได้อย่างรวดเร็วหากไม่มีมาตราการที่รัดกุมของประเทศนั้น ๆ ดังตารางต่อไปนี้
จำนวนผู้เสียชีวิตจำนวนมากที่ระบุไว้ข้างต้นเป็นข้อมูลประมาณการจากงานวิจัย และถึงแม้จะมีการคงอยู่ของโรคต่าง ๆ แต่เมื่อเวลาผ่านไปจำนวนผู้ติดเชื้อและผู้เสียชีวิตก็ลดลงไปตามลำดับ อาจเพราะมนุษย์ปรับตัวได้ และองค์ความรู้การแพทย์ที่มีการพัฒนามากขึ้นทำให้เราสามารถเรียนรู้และเข้าใจโรคที่เกิดขึ้นเพื่อหาทางรักษาได้
การกักกันตัวมีมานานหรือยัง?
จุดกำเนิดของการกักตัวเกิดขึ้นที่อิตาลี ในช่วงศตวรรษที่ 14 ท่าเรืออิตาลีได้มีการเริ่มกักกันตัวเกิดขึ้นเพื่อป้องกันเมืองชายฝั่งจากการแพร่ระบาด โดยเรือที่จะเข้าเทียบท่าที่ Venice จะต้องทำการจอดรอเป็นเวลา 40 วัน ก่อนจะเข้าเทียบท่าได้
หลังจากนั้นนักวิทยาศาสตร์ก็คิดค้นสิ่งที่เรียกว่า R0 (R naught) เป็นค่าที่บ่งบอกว่าผู้ติดเชื้อ 1 คนสามารถแพร่กระจายเชื้อต่อไปได้กี่คน
ซึ่งตั้งแต่มีการบันทึกมา หัด เป็นโรคที่มีอัตราการแพร่เชื้อสูงที่สุด แต่มันก็สามารถยับยั้งการแพร่ระบาดได้ด้วยการฉีดวัคซีน ในขณะที่ตอนนี้ยังคงเป็นเรื่องยากที่จะคาดการณ์ผลกระทบที่แท้จริงจาก Covid-19 เนื่องจากสถาการณ์การแพร่ระบาดยังคงดำเนินอยู่ และข้อมูลของเชื้อยังมีไม่เพียงพอ
ในตอนนี้สถานการณ์การแพร่ระบาดยังคงดำเนินต่อไปในหลายประเทศ สิ่งที่เราทำได้คือการดูแลตนเอง และป้องกันการแพร่เชื้อ หากใครที่เดินทางไปต่างประเทศควรเข้ารับการตรวจคัดกรองเบื้อต้น และกักตัวเป็นเวลา 14 วัน กินร้อน ไม่ใช้ช้อนกลาง (ใช้ช้อนตนเองไม่กินอาหารร่วมถ้วยกัน) เน้นล้างมือบ่อย ๆ เพื่อป้องกันตนเองนะคะ
อ้างอิง Weforum
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส