ประสบการณ์เป็นครูที่ดีที่สุดคำกล่าวนี้ไม่เกินจริง โดยปกติแล้วผู้ที่มีอายุมักจะผ่านประสบการณ์ชีวิตมามากกว่าเด็กอายุ 20-30 ปี โดยไม่ต้องคำนึงถึงวุฒิการศึกษา คนบางคนอยู่ภายใต้ความภูมิใจในประสบการณ์ชีวิตโดยไม่ได้ตระหนักถึงข้อเท็จจริงหลายอย่าง และการมีประสบการณ์ชีวิตมากกว่าไม่ได้หมายความว่าจะทำให้คนคนนั้นเป็นผู้ที่มี ‘วิจารณญาณ’
ก่อนอื่นเรามาทำความเข้าใจในเรื่องของประสบการณ์ และความเชี่ยวชาญกันก่อน ปัญหาหลักที่ทำให้เกิดความสับสนคือสองสิ่งนี้ แน่นอนว่าความเชี่ยวชาญต้องอาศัยการทำซ้ำ หรือประสบการณ์เป็นระยะเวลานาน แต่การที่คุณเชี่ยวชาญในเรื่อง ๆ หนึ่ง ไม่ได้หมายความว่าคุณจะเก่งในทุกอย่าง ดังนั้นการมีประสบการณ์มากกว่า จึงไม่ได้หมายความว่าคุณจะสามารถคิดวิเคราะห์ และตัดสินใจได้อย่างถูกต้องในทุกเรื่อง ทำให้หลายคนสับสนถึงความสามารถของตนเองจนทำให้เกิด Dunning-Kruger effect (ปรากฏการณ์ที่ประเมินความสามารถของตนเองสูงเกินไป)
ดร.คริสโทเฟอร์ ดไวเยอร์ นักวิจัยจาก National University of Ireland ได้เขียนบทความ และตั้งข้อสงสัยในการตัดสินใจ และประสบการณ์ของมนุษย์ โดย ดร.คริสโทเฟอร์ ได้ทำการทดลองแบบสุ่มในการตอบคำถามเชิงวิเคราะห์ในกลุ่มผู้มีอายุเฉลี่ย 42 ปี ปรากฏว่าผู้ที่มีคะแนนสูงมีอายุเฉลี่ยอยู่ที่ 18-22 ปี จึงสรุปได้ว่าประสบการณ์ไม่ได้ทำให้เราสามารถคิดอย่างมีวิจารณญาณได้มากกว่าคนอื่น อีกหนึ่งปัจจัยสำคัญของแต่ละคนคือ ประสบการณ์ ความเชื่อ และความคิดที่แตกต่างกันซึ่งการใช้ประสบการณ์ส่วนตัวในการตัดสินใจอาจทำให้เกิดอคติซึ่งส่งผลกระทบอย่างมากต่อการคิดตามหลักเหตุและผล
อย่างไรก็ตาม ผู้คนส่วนมากยังคงให้คุณค่ากับแนวคิดเรื่องประสบการณ์ แต่แท้จริงแล้วเราไม่สามารถใช้ประสบการณ์ส่วนตัวของเราตัดสินได้ทั้งหมด เพราะมันอาจไม่เพียงพอต่อการคิด วิเคราะห์ แม้ประสบการณ์จะมีประโยชน์มากมายเพียงใดก็ตาม
อ้างอิง Psychology today
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส